Przy określeniu wysokości odszkodowania za działkę zajętą pod drogę gmina bierze pod uwagę wartość rynkową gruntów wcześniej zajętych pod drogi. Za powiaty i województwa odszkodowanie wypłaca Skarb Państwa.
Wszystkie nieruchomości zajęte pod drogi publiczne, które 31 grudnia 1998 r. znajdowały się we władaniu Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, z mocy prawa przechodzą na własność tych podmiotów. Obowiązek taki wprowadziły już przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz.U. z 1998 r. nr 133, poz. 872 ze zm.). Przekazanie tych terenów państwu i jednostkom samorządu terytorialnego nie następuje jednak bezpłatnie. Muszą one bowiem wypłacić uprawnionym osobom odszkodowanie. Do wypłaty odszkodowania nie są jednak zobowiązane wszystkie jednostki samorządu terytorialnego, ale jedynie gminy. Za powiaty i województwa odszkodowanie wypłaca Skarb Państwa.
Co prawda uprawnione osoby na złożenie wniosków o wypłatę odszkodowań miały czas do 31 grudnia 2005 r., jednak w wielu gminach spory te nie zostały zakończone. Gminy nie zabezpieczyły bowiem odpowiednich środków na ten cel i czekały na wyrok Trybunału Konstytucyjnego, mając nadzieję, że uzna on, iż wypłata odszkodowań przez gminy jest niezgodna z konstytucją. Trybunał orzekł jednak, że gminy nałożony na nie obowiązek muszą wypełnić.
Podstawę do ustalenia wysokości odszkodowania powinna stanowić wartość nieruchomości według stanu z 29 października 1998 r. Przy wycenie nieruchomości nie uwzględnia się jednak wzrostu wartości nieruchomości spowodowanego trwałymi nakładami poczynionymi po utracie przez osobę uprawnioną prawa do władania gruntem. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 21 września 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego (Dz.U. nr 207, poz. 2109 ze zm.) przy określaniu wartości nieruchomości zajętych pod drogi należy brać pod uwagę wartość rynkową gruntów przeznaczonych lub zajętych pod drogi publiczne, stosując podejście porównawcze. Oznacza to, że przy wycenie nieruchomości należy brać pod uwagę ceny transakcyjne uzyskiwane przy sprzedaży gruntów odpowiednio przeznaczonych lub zajętych pod drogi publiczne. Jeżeli takich cen transakcyjnych na danym terenie brakuje, to gmina powinna określić wartość nieruchomości poprzez iloczyn wartości 1 mkw. gruntów o przeznaczeniu przeważającym wśród gruntów przyległych i ich powierzchni. Jeżeli zatem większość sąsiednich działek ma np. przeznaczenie rolne, to gmina powinna określić wartość takich działek rolnych, pomijając wartość kilku (będących w mniejszości) działek budowlanych. Jeżeli jednak przeznaczenie gruntów przyległych powoduje, że ich wartość jest niższa niż wartość gruntów przeznaczonych pod drogi, to gmina ma obowiązek podwyższyć wartość ustalonego odszkodowania o 50 proc.
Informacje o nieruchomości
Dane, które trzeba brać pod uwagę przy wycenie, to te zawarte w:
● księgach wieczystych;
● katastrze nieruchomości;
● ewidencji sieci uzbrojenia terenu;
● ewidencji numeracji porządkowej nieruchomości;
● rejestrach zabytków;
● tabelach taksacyjnych i na mapach taksacyjnych,
● planach miejscowych, studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, decyzjach o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz pozwoleniach na budowę;
● wykazach prowadzonych przez urzędy skarbowe;
● dokumentach będących w posiadaniu agencji, którym Skarb Państwa powierzył, w drodze ustaw, wykonywanie prawa własności i innych praw rzeczowych na jego rzecz;
● aktach notarialnych znajdujących się w posiadaniu spółdzielni mieszkaniowych, dotyczących zbywania spółdzielczych praw do lokali;
● umowach, orzeczeniach, decyzjach i innych dokumentach, będących podstawą wpisu do ksiąg wieczystych, rejestrów wchodzących w skład operatu katastralnego, a także w wyciągach z operatów szacunkowych przekazywanych do katastru nieruchomości.
PODSTAWA PRAWNA
● Par. 36 ust. 5 rozporządzenia Rady Ministrów z 21 września 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego (Dz.U. nr 207, poz. 2109 ze zm.).
● Art. 73 ust. 5 ustawy z 13 października 1998 r. – Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz.U. z 1998 r. nr 133, poz. 872 ze zm.).