Termin standstill, którym posługuje się tzw. dyrektywa odwoławcza, to termin zawieszenia możliwości zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego. Wprowadzono go, aby zapewnić większą efektywność środków ochrony prawnej wnoszonych przez wykonawców. Termin ten liczy się od dnia przesłania wykonawcom informacji o wyborze najkorzystniejszej oferty. Zależy on od wartości postępowania oraz sposobu poinformowania wykonawcy przez zamawiającego o wyborze najkorzystniejszej oferty.
W przypadku zamówień o wartości przekraczającej tzw. progi unijne termin standstill wynosi dziesięć lub 15 dni. Termin jest krótszy, gdy zamawiający poinformuje wykonawców elektronicznie lub faksem. W takim przypadku zamawiający może zawrzeć umowę w sprawie zamówienia po upływie dziesiątego dnia. Jeśli zamawiający poinformuje wykonawców w inny sposób, może zawrzeć umowę dopiero po 15 dniach.
W przypadku zamówień podprogowych terminy te wynoszą odpowiednio, w zależności od sposobu poinformowania wykonawcy, pięć lub dziesięć dni. Warto zwrócić uwagę na to, że ani odpowiedni przepis dyrektywy, ani żaden z przepisów ustawy nie reguluje kwestii osobistego doręczenia wykonawcom informacji o wyborze najkorzystniejszej oferty. W praktyce jest to dość częsta sytuacja, że zamawiający chce ww. informację przekazać osobiście. Jak wyjaśnia Urząd Zamówień Publicznych paradoksalnie wtedy zamawiającego obowiązują dłuższe terminy (15 dni przy zamówieniach o wartości powyżej progów unijnych i dziesięć dni poniżej). Według UZP nie można było inaczej wdrożyć tych terminów, gdyż przepisy dyrektywy nie pozostawiały wątpliwości w tej kwestii.
Zawarcie umowy
Ogłoszenie ex ante (art. 62 ust. 2a i 66 ust. 2 p.z.p.) to ogłoszenie o zamiarze zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego, które zamawiający może zamieścić w różnych terminach, w zależności od trybu udzielenia zamówienia. Dotyczy ona wyłącznie trybów: negocjacji bez ogłoszenia oraz wolnej ręki. W przypadku negocjacji bez ogłoszenia zamawiający może zamieścić ogłoszenie ex ante po wyborze najkorzystniejszej oferty. W trybie zamówienia z wolnej ręki zamawiający może zamieścić takie ogłoszenie już po wszczęciu postępowania, czyli po zaproszeniu jedynego wykonawcy do negocjacji. Zamieszczenie ogłoszenia ex ante wiąże się bezpośrednio z regulacją art. 94 ust. 2 p.z.p., który określa wyjątki od terminu standstill oraz z art. 146 pkt 2, który określa wyjątki, w których można odstąpić od unieważnienia umowy w sprawie zamówienia publicznego. Zamieszczenie ogłoszenia ex ante chroni zamawiającego przed zawarciem umowy podlegającej unieważnieniu oraz skraca czas, w jakim potencjalni wykonawcy są uprawnieni do kwestionowania wyboru trybu. To ostatnie wiąże się z art. 182 w zakresie terminów na wnoszenie środków ochrony prawnej. Publikacja ogłoszenia ex ante niesie też ze sobą korzyści dla wykonawców. Mogą się oni dowiedzieć o zamówieniach udzielanych w trybach, w których nie ma obowiązkowego ogłoszenia, a to umożliwia ewentualne zakwestionowanie wyboru trybu.
Zakres podmiotowy
Duża nowela p.z.p. wprowadziła też zmiany w art. 3 p.z.p. określającym zakres podmiotowy tej ustawy. Uchylono art. 3 ust. 1 pkt 6 p.z.p., który przewidywał, że ustawę muszą stosować podmioty, które finansują zamówienie z udziałem środków, których przyznanie była uzależnione od zastosowanie procedury przewidzianej w p.z.p. Na podstawie tego przepisu prawo zamówień musiały często stosować podmioty, które posługiwały się nim incydentalnie. Generalnie niezobowiązane do stosowania tej ustawy popełniały różne błędy proceduralne. Obecnie podmioty te (np. fundacje) nie muszą stosować już reżimu p.z.p., a jedynie bardziej liberalne zasady przewidziane w traktacie ustanawiającym Wspólnotę Europejską. Poza ww. uchyleniem do art. 3 dodano ust. 3, zgodnie z którym podmioty (określone w ust. 1), przyznając środki finansowe na dofinansowanie projektu mogą uzależnić ich przyznanie od wydatkowania zgodnie z zasadą równego traktowania, uczciwej konkurencji i przejrzystości. Można jednak zapytać, jak się ma zachować wykonawca (stosować p.z.p. czy nie?) gdy podmiot subsydiujący nałoży jednak w umowie na beneficjenta obowiązek stosowania tej ustawy. Z wyjaśnień UZP wynika, że w takim przypadku należy przyjąć, że obowiązek ten wynika już nie z przepisów p.z.p., a z samej umowy. W konsekwencji w takim przypadku wykonawcy nie będzie przysługiwało np. uprawnienie do składania środków ochrony prawnej określonych w dziale VI ustawy p.z.p.
Unieważnienie postępowania
Zamawiający, w szczególności jednostki samorządu terytorialnego ubiegające się o środki z Unii Europejskiej, powinni też zwrócić uwagę na zmianę przesłanek unieważnienia postępowania o zamówienie publiczne. W szczególności na nową przesłankę dodaną w art. 93 ust. 1b p.z.p. W jej myśl w przypadku nieprzyznania zamawiającemu środków unijnych lub środków pochodzących od państw członków EFTA może on unieważnić postępowanie. Zamawiający może to zrobić pod warunkiem, że taką możliwość przewidzi, odpowiednio w zależności od trybu, w ogłoszeniu o zamówieniu, zaproszeniu do negocjacji lub zaproszeniu do składania ofert.
Terminy w specyfikacji istotnych warunków zamówienia
Zamawiający udziela wyjaśnień do specyfikacji niezwłocznie, nie później niż:
● na sześć dni przed upływem terminu składania ofert,
● na cztery dni przed upływem terminu składania ofert – w przetargu ograniczonym oraz negocjacjach z ogłoszeniem, jeśli zachodzi pilna potrzeba udzielenia zamówienia,
● na dwa dni przed upływem terminu składania ofert w przypadku zamówień o wartości poniżej progów unijnych,
o ile wniosek o wyjaśnienie treści s.i.w.z. wpłynął do zamawiającego nie później niż do końca dnia, w którym upływa połowa terminu składania ofert.
Podstawa prawna
Ustawa z 5 listopada 2009 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. nr 206, poz. 1591).
Ustawa z 2 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 223, poz. 1778).