Od dawna zapowiadany projekt nowelizacji ustawy o zapobieganiu przemocy przygotowywany przez resort pracy i polityki społecznej jest już gotowy. Projekt jest po wstępnych uzgodnieniach z partnerami społecznymi, które odbywały się w specjalnie do tego powołanym zespole przy kancelarii premiera złożonym z przedstawicieli wszystkich resortów oraz organizacji pozarządowych. W pracach zespołu brało udział m.in. Stowarzyszenie "Damy Radę". Jak poinformowała PAP rzeczniczka MPiPS Bożena Diaby, projekt trafił już do konsultacji społecznych oraz międzyresortowych.
Nowela kładzie nacisk m.in. na skuteczną ochronę ofiar przemocy, stworzenie mechanizmów ułatwiających izolację sprawców od ofiar, rozwój profilaktyki jako formy zapobiegania przemocy w rodzinie oraz zmianę podejścia społeczeństwa do tego problemu.
Projekt nakłada na świadków przemocy w rodzinie obowiązek informowania o tym właściwych instytucji. Dotychczas jedynie osoby, które "w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych powzięły podejrzenie o popełnieniu przestępstwa z użyciem przemocy, powinny informować o tym policję lub prokuraturę".
Nowela wprowadza także zmiany w Kodeksie karnym, które pozwolą na ściganie przemocy domowej z urzędu. "W przypadku lekkiego i średniego uszkodzenia ciała trwającego nie dłużej niż 7 dni dokonanego przez osobę najbliższą ściganie nastąpi z urzędu; jeżeli czyn popełniono nieumyślnie, ściganie następuje na wniosek osoby pokrzywdzonej" - czytamy w uzasadnieniu projektu.
Inne zmiany w Kodeksie karnym wprowadzane przez projekt pozwalają na stosowanie wobec sprawcy przemocy w rodzinie zakazu kontaktowania się z ofiarami oraz nakazu opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z nimi, a także, co ważne, określają zasady ich stosowania. Zabiegało o to wiele organizacji zajmujących się zwalczaniem przemocy w rodzinie.
Zmienia się również definicja przemocy - rozszerzona będzie o przemoc ekonomiczną
W obecnym stanie prawnym jest taka możliwość, jednak nie wskazano sposobu izolowania sprawców od ofiar i sądy często podnoszą, że nawet gdyby takie orzeczenie zostało wydane, to i tak nie wiadomo, gdzie miałby się sprawca znaleźć. W projekcie nowelizacji wskazane są takie miejsca, np. schroniska dla bezdomnych lub też inne ośrodki wsparcia posiadające miejsca noclegowe. Takie rozwiązanie powinno usprawnić system i pozwolić na zabieranie sprawcy, a nie ofiary z dziećmi z ich domu. W tej chwili są uregulowania prawne dotyczące eksmisji, procedura trwa jednak zbyt długo i często jest mało skuteczna.
Projektowane są również takie zmiany w Kodeksie karnym, które umożliwią nałożenie na sprawcę przemocy w rodzinie obowiązku uczestniczenia w programach korekcyjno-edukacyjnych nawet bez jego zgody.
Nowela wprowadza również do Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zakaz stosowania kar naruszających godność dziecka, czyli stosowania kar fizycznych, zadawania cierpień psychicznych i innych form poniżania dziecka, a także przepisy, na podstawie których sąd opiekuńczy będzie mógł zawiesić władzę rodzicielską w stosunku do oskarżonego o przemoc w rodzinie.
Projekt pozwala także na to, by w sytuacji, kiedy istnieje bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia dziecka, pracownik socjalny mógł zabrać dziecko i umieścić je w rodzinie zastępczej lub w całodobowej placówce opiekuńczo-wychowawczej, niezwłocznie powiadamiając o tym sąd. W razie potrzeby będzie mógł zwrócić się o pomoc do policji. W tym celu zostaną wprowadzone odpowiednie zmiany do ustawy o policji.
Projektuje się także rozszerzenie procedury Niebieskiej Karty (jest to specjalna procedura używana w przypadkach przemocy w rodzinie, obecnie stosują ją policja i pomoc społeczna) tak, aby mogli ją stosować także inni niż obecnie przedstawiciele służb zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie, m.in. pracownicy ochrony zdrowia i oświaty.
Nowela wprowadzić ma także bezpłatne obdukcje, o co od dawna zabiegały m.in. organizacje kobiece, argumentując, że konieczność płacenia za badania lekarskie jest dla wielu ofiar przemocy poważnym problemem. Bezpłatne zaświadczenie będzie można otrzymać np. od lekarza pierwszego kontaktu lub lekarza, który pełni ostry dyżur. Teraz bezpłatną obdukcję wykonuje się na wniosek prokuratora.
W uzasadnieniu projektu autorzy podkreślają, jak ważne jest uświadomienie ofiarom przemocy, że każde zaświadczenie lekarskie jest dla sądu jednakowo ważne jako materiał dowodowy w sprawie.
Zmienia się również definicja przemocy - rozszerzona będzie o przemoc ekonomiczną.
Profilaktyka została włączona do zadań własnych województw
W projekcie określono także kwalifikacje osób pracujących specjalistycznych ośrodkach wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie świadczących m.in. usługi medyczne, psychologiczne, prawne, terapeutyczne.
W projektowanej ustawie położono duży nacisk na rozwój profilaktyki. Dlatego nowela nakłada na gminy obowiązek opracowania i realizacji programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, wprowadza obowiązek tworzenia zespołów interdyscyplinarnych składających się ze współpracujących ze sobą przedstawicieli służb zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie. W projekcie opisane zostały zadania tych zespołów, ich skład oraz zasady działania.
Profilaktyka została włączona do zadań własnych województw. Dotychczas kwestie związane z zapobieganiem przemocy pozostawały nieuregulowane. Za monitorowanie realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie w województwie odpowiedzialny będzie Wojewódzki Koordynator Realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. W myśl noweli to wojewoda będzie nadzorował realizację przez samorządy zadań związanych z zapobieganiem przemocy, zaś resort pracy i pomocy społecznej ma opracowywać i finansować programy osłonowe, a także wspierać finansowo programy samorządów i organizacji pozarządowych.
Ponadto, w projekcie zmieniono termin przekazywania do Sejmu sprawozdania z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie z 30 czerwca na 30 września każdego roku.