Czy podmioty gospodarcze mogą dochodzić od Skarbu Państwa naprawienia szkody wyrządzonej niewydaniem aktu normatywnego?
Maciej Prusak
adwokat, partner w kancelarii BSJP Taylor Wessing
Podstawę do formułowania tej odpowiedzialności stanowi m.in. art. 4171 par. 4 kodeksu cywilnego, który wszedł w życie 1 września 2004 r. Powstaje pytanie, czy Skarb Państwa powinien ponosić odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną niewydaniem określonego aktu normatywnego już od wejścia w życie konstytucji z 2 kwietnia 1997 r., czy od dnia wprowadzenia do k.c. art. 4171 par. 4?
Problem jest sporny, a orzecznictwo w tej kwestii niejednolite. W okresie przed wprowadzeniem do kodeksu cywilnego art. 4171 par. 4 niektórzy prawnicy przyjmowali, że można zgłaszać roszczenia względem państwa na podstawie art. 77 ust. 1 konstytucji jedynie za niektóre zaniechania ustawodawcze. Inni w ogóle odmawiali zasadności roszczeniom dotyczącym zaniechania normatywnego na podstawie art. 77 ust. 1 konstytucji, wskazując, że w konstytucji nie przewidziano trybu sądowej kontroli tego rodzaju zaniechań władzy państwowej.
Zagadnienie to zdaje się rozstrzygać uchwałą siedmiu sędziów Sądu Najwyższego (SN) z 19 maja 2009 r., sygn. akt III CZP 139/08. Stwierdza się w niej, że Skarb Państwa odpowiada za szkodę wyrządzoną niewydaniem aktu normatywnego, którego obowiązek wydania powstał po wejściu w życie konstytucji, czyli po 17 października 1997 r. SN podkreślił, że obowiązek wprowadzenia do systemu prawnego art. 4171 par. 4 do kodeksu cywilnego wynika z art. 77 ust. 1 konstytucji i tym samym powstał z chwilą jej wejścia w życie. Do czasu, gdy nie obowiązywał 4171 par. 4 kodeksu cywilnego, roszczenia mogły być przecież opierane na art. 417 k.c. Skoro była podstawa odpowiedzialności Skarbu Państwa po wejściu w życie konstytucji, a przed wprowadzeniem art. 4171 par. 4, to uzasadnione mogą być roszczenia formułowane obecnie na podstawie art. 4171 par. 4, które dotyczą zaniechań Skarbu Państwa mających miejsce po wejściu w życie obecnej konstytucji.