Prawo przewiduje, że po zmarłym dziedziczą jego najbliżsi krewni. Może on jednak pozbawić ich praw do spadku poprzez zawarcie wyraźnego zapisu w testamencie. Osoby jedynie pominięte w testamencie mają prawo do zachowku.
Przepisy kodeksu cywilnego ustalają zasady dziedziczenia, które mają zastosowanie, jeżeli spadkodawca nie zostawił ważnego testamentu. Zgodnie z nimi po zmarłym dziedziczą jego najbliżsi, tzw. spadkobiercy ustawowi. Najczęściej są to małżonek oraz ich wspólne dzieci. Jeżeli małżonkowie nie mieli dzieci, dziedziczą także rodzice oraz rodzeństwo zmarłego. Spadkodawca ma jednak prawo rozporządzić swoim majątkiem na wypadek śmierci. Musi w tym celu sporządzić testament. W tym dokumencie może dowolnie podzielić swój majątek, a nawet pozbawić swoich najbliższych krewnych praw do spadku.
Wydziedziczenie a pominięcie
Sporządzając testament, spadkodawca może swobodnie rozporządzać swoim majątkiem. Może rozdzielić majątek wedle własnego uznania pomiędzy krewnych, znajomych, a nawet instytucje czy obce mu osoby. Tak więc dziedziczyć po zmarłym wcale nie muszą osoby, które kodeks cywilny zalicza do kręgu spadkobierców ustawowych. Trzeba jednak pamiętać, że jeżeli spadkodawca chce wydziedziczyć np. swojego małżonka, to nie wystarczy, że nie wymieni go w testamencie i wskaże w nim inne osoby jako uprawnione do otrzymania spadku. W takim bowiem przypadku nie mamy do czynienia z wydziedziczeniem, lecz jedynie z pominięciem. Oznacza to, że osoba niewymieniona w testamencie, a należąca do kręgu spadkobierców ustawowych, po śmierci spadkodawcy może żądać zachowku. Takie żądanie osoba pominięta musi skierować do osób powołanych do spadku w testamencie. Roszczenie o zachowek przedawnia się z upływem trzech lat od ogłoszenia testamentu. Należy jednak pamiętać, że zachowek stanowi mniejszą część spadku niż ta, która przypadałaby dla niej w ramach dziedziczenia ustawowego. Warto także zaznaczyć, że krąg osób uprawnionych do zachowku jest węższy niż krąg spadkobierców ustawowych. Żądać zachowku mogą tylko zstępni (dzieci, wnuki), małżonek oraz rodzice spadkodawcy. Ustawodawca nie dał więc takiego uprawnienia rodzeństwu spadkodawcy.
PRZYKŁAD: UPRAWNIENI DO ZACHOWKU
Spadkodawca był kawalerem i nie miał dzieci. Ojciec spadkodawcy zmarł przed nim, natomiast jego matka żyje. Zmarły cały swój majątek pozostawił w testamencie jednemu z trzech braci. W takiej sytuacji jedyną osobą uprawnioną do żądania zachowku jest matka spadkodawcy. Pozostali dwaj bracia pominięci w testamencie nie mają takiego prawa.
To jest tylko część artykułu, zobacz pełną treść w e-wydaniu Gazety Prawnej.
