Obowiązujące przepisy dają możliwość określenia w sposób szczegółowy innych rodzajów działalności apteki, niż wymienione w prawie farmaceutycznym. Do tej pory regulacje takie nie zostały jednak wydane.
Niewiele osób zdaje sobie sprawę z faktu, że apteka pełni funkcję placówki ochrony zdrowia publicznego. Tak stanowi ustawa z 6 września 2001 r. (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 45, poz. 271 z późn. zm.) – Prawo farmaceutyczne (art. 86 ust. 1, rozdział 7 poświęconym aptekom).
Historycznie zawód aptekarza i farmaceuty daje podstawy do zaliczenia aptek do placówek ochrony zdrowia publicznego. Od dawna były one bowiem uważane za instytucje wyższej użyteczności publicznej, a ich pracownicy odpowiadali za zdrowie ludzkie.
Tak zdefiniowana obecnie rola apteki oznacza, że jest ona co prawda formą prowadzonej działalności gospodarczej (art. 99 ust 4), ale ustawodawca podkreślił cel zdrowotny funkcjonowania apteki, a więc ochrony zdrowia pacjentów i konsumentów.
We wspomnianym artykule 86 ust. 2 ustawodawca doprecyzował, że nazwą apteka może posługiwać się wyłącznie placówka, w której osoby uprawnione (farmaceuci lub technicy farmaceutyczni) świadczą usługi farmaceutyczne obejmujące:
● wydawanie produktów leczniczych i wyrobów medycznych,
● sporządzanie leków recepturowych i leków aptecznych,
● udzielanie informacji o produktach leczniczych i wyrobach medycznych.

Rodzaje aptek

Ustawodawca dokonał również podziału aptek na ogólnodostępne, zakładowe oraz szpitalne, poszerzając w odniesieniu do tych ostatnich zakres możliwych do zaoferowania usług farmaceutycznych (art. 86 ust. 3). Z kolei ust. 5 i 8 wspomnianego art. 86 odnoszą się do produktów innych niż lecznicze (przeznaczonych dla ludzi), którymi obrót mogą prowadzić apteki ogólnodostępne. Przepis ten zezwala im na sprzedaż m.in. suplementów diety, kosmetyków, środków higienicznych, przedmiotów do pielęgnacji niemowląt i chorych czy niektórych grup środków spożywczych. W praktyce apteki korzystają z tej możliwości coraz bardziej, co zmienia w sposób ewolucyjny postrzeganie tej placówki jako miejsca, w którym sprzedaje się wyłącznie produkty lecznicze.
W sprawie usług, jakie mogą prowadzić apteki, poza wymienionymi w ustawie, wypowiadał się również Naczelny Sąd Administracyjny (na podstawie przepisów ustawy z 1991 roku o środkach farmaceutycznych, ale orzeczenie jest aktualne). Stwierdził on, że w aptece nie jest możliwa do wykonywania żadna inna działalność poza taką, na którą ustawodawca wyraźnie zezwolił w przepisach.
Obecne przepisy, w szczególności art. 86 ust. 9, dają możliwość fakultatywnego określenia w sposób szczegółowy innych rodzajów działalności niż wymienione, jako dopuszczonych do prowadzenia w aptece. Przepisy takie nie zostały jednak wydane. Inna działalność musi mieć jednak związek z ochroną zdrowia, głównie z uwagi na specjalny charakter apteki jako placówki ochrony zdrowia publicznego.
Z funkcji pełnionej przez apteki jako placówki ochrony zdrowia publicznego wynika również np. obowiązek posiadania przez nie ogólnodostępnych leków i wyrobów medycznych w ilości i asortymencie niezbędnym do zaspokojenia potrzeb zdrowotnych miejscowej ludności (art. 95 ust. 1) oraz wymagań dotyczących samego lokalu apteki. W kolejnych przepisach rozdziału 7 Prawa farmaceutycznego ustawodawca uzasadnia więc nazwanie apteki placówką ochrony zdrowia publicznego, właśnie przez podkreślenie istoty interesu publicznego.

Inspekcja farmaceutyczna

Warto również pamiętać, że nadzór nad warunkami wytwarzania i importu leków, jakością oraz obrotem leków i wyrobów medycznych znajdujących się m.in. w aptekach, w celu zabezpieczenia interesu społecznego w zakresie bezpieczeństwa zdrowia i życia ludzi przy stosowaniu produktów leczniczych i wyrobów medycznych, sprawuje Państwowa Inspekcja Farmaceutyczna.

Niezbędna współpraca

Apteki szpitalne i ogólnodostępne powinny ściśle z nią współdziałać, co wzmocni nadzór nad jakością produktów leczniczych i wyrobów medycznych znajdujących się w obrocie. Forma takiego współdziałania aptek z Inspekcją, jak również z prezesem Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, prowadzącym monitoring bezpieczeństwa stosowania leków, wynika z obowiązków kierownika apteki ogólnodostępnej czy szpitalnej. Przekazują oni prezesowi wspomnianego urzędu informacje o niepożądanym działaniu leku lub wyrobu medycznego, a organom Państwowej Inspekcji Farmaceutycznej informacje o podejrzeniu lub stwierdzeniu, że dany produkt leczniczy nie odpowiada wymaganiom jakościowych.
Z wymienionymi regulacjami korespondują również przepisy ustawy z 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 136, poz. 856). Artykuł 2a ust. 1 wskazuje się, że wykonywanie zawodu farmaceuty ma na celu ochronę zdrowia publicznego i obejmuje udzielanie wymienionych tam usług farmaceutycznych.
Sformułowana w art. 86 ust. 1 ustawy – Prawo farmaceutyczne norma określająca aptekę jako placówkę ochrony zdrowia publicznego nabrała w ostatnich miesiącach szczególnego znaczenia. Uwzględniając to oraz mając na uwadze status farmaceuty jako zawodu zaufania publicznego, Ministerstwo Zdrowia zaproponowało bowiem w nowelizacji prawa farmaceutycznego zakaz wszelkiej reklamy aptek i punków aptecznych.