Nie ma ochrony prawnej dla oznaczeń, które weszły do języka potocznego. Rejestracja znaku bez zdolności odróżniającej jest podstawą jego unieważnienia. O unieważnienie znaku można wystąpić w każdym momencie trwania ochrony.
Polskie prawo własności przemysłowej zabrania udzielania praw ochronnych na znaki towarowe, które nie posiadają dostatecznych cech odróżniających. Dlatego przedsiębiorcy, którzy uznają, że decyzja Urzędu Patentowego RP przyznająca innemu właścicielowi firmy ochronę na nazwę powszechnie używaną jest dla nich krzywdząca i uniemożliwia działalność na rynku, mogą wystąpić o unieważnienie znaku towarowego konkurenta.
Walka o szyldy
Nad skorzystaniem z takiej możliwości prawnej zastanawiają się właściciele restauracji, którzy dla identyfikacji swojego przedsiębiorstwa używają obecnie nazwy Pierogarnia. Niedawno otrzymali oni od spółki Polskie Pierogarnie wezwanie do natychmiastowego usunięcia tego słowa z szyldów, menu i ulotek reklamowych. Właściciele spółki twierdzą, że sami wymyślili nazwę wtedy, kiedy jeszcze nikt inny jej nie używał i po złożeniu wniosku do Urzędu Patentowego, w 2002 r., uzyskali ochronę na znak towarowy Pierogarnia. Teraz spółka Polskie Pierogarnie ma monopol na korzystanie na rynku z tego znaku.
- Nazwa Pierogarnia uzyskała prawo ochronne, ponieważ w dacie zgłoszenia oraz w dacie przyznania prawa wyłącznego określenie to nie było używane w języku potocznym ani w utrwalonych praktykach handlowych. Nie było notowane także w słownikach lub innych dostępnych źródłach - miało więc charakter nowego wyrazu utworzonego przez zgłaszającego w celu użytkowania do oznaczania towarów lub usług w obrocie handlowym - wyjaśnia Adam Taukert, rzecznik prasowy Urzędu Patentowego RP.
Zastrzeżenie potocznie używanej obecnie w obrocie gospodarczym nazwy tylko jednemu przedsiębiorcy dziwi nie tylko używających jej restauratorów, lecz także prawników.
Nazwy na wyłączność
Teoretycznie każdy pomysłowy przedsiębiorca może więc dzisiaj zastrzec na wyłączność nazwy typu plackarnia czy bigosiarnia. Wystarczy, aby nie było ich w słowniku albo żeby nie była nagminnie używana. Z takim stanowiskiem nie zgadza się Krzysztof Czub, partner i rzecznik patentowy w Kancelarii Prawa Własności Przemysłowej i Prawa Autorskiego Czub & Czub.
- Znaki, które składają się wyłącznie z elementów mogących służyć w obrocie do wskazania rodzaju towaru czy usługi, są tzw. nazwami ogólnoinformacyjnymi. Z takim właśnie przypadkiem mamy do czynienia, gdy mowa o słownym znaku towarowym Pierogarnia - podkreśla prawnik.
W jego ocenie oznaczenie to wskazuje wyłącznie i jednoznacznie na charakter czy rodzaj oferowanych towarów lub usług, podobnie jak nazwy: piekarnia, kwiaciarnia, wędliniarnia, sklep. Ponadto może ono być traktowane jako nazwa zwyczajowo używana w uczciwych i utrwalonych praktykach handlowych, co również stanowi przeszkodę udzielenia prawa wyłącznego. W ostatnim czasie w podobnej sprawie zostało unieważnione prawo do znaku towarowego słownego Frappe.
Niezawisłe decyzje
W celu przyznania ochrony na oznaczenie przedsiębiorca musi złożyć wniosek do Urzędu Patentowego. Następnie jest on badany przez eksperta Urzędu Patentowego RP, który ocenia jego zgodność z kryteriami ustawowymi.
- Ekspert podejmuje decyzję w sposób niezawisły po przeprowadzeniu stosownego badania, dlatego nie można w stosunku do przytoczonych nazw określić z góry, czy oznaczenia te kwalifikują się do uzyskania ochrony - wyjaśnia Adam Taukert.
Przy ocenie, czy oznaczenie ma dostatecznie wyróżnione cechy odróżniające, należy uwzględnić wszystkie okoliczności związane z oznaczaniem nim towarów w obrocie. Odmowa udzielenia prawa ochronnego nie może nastąpić, w szczególności jeżeli przed datą zgłoszenia znaku towarowego w Urzędzie Patentowym znak ten nabrał, w następstwie jego używania, charakteru odróżniającego w przeciętnych warunkach obrotu.
Przedsiębiorca, który uzyska ochronę na oznaczenie, ma wyłączne prawo do używania znaku między innymi poprzez umieszczanie go na towarach objętych prawem ochronnym, opakowaniach, dokumentach handlowych, posługiwaniu się nim w celu reklamy.
- Mimo to zgodnie z przepisami prawa własności przemysłowej prawo ochronne na znak towarowy może zostać podważone, a w konsekwencji unieważnione, w całości lub w części, na wniosek każdej osoby, która ma w tym interes prawny, jeżeli wykaże ona, że nie zostały spełnione ustawowe warunki wymagane do uzyskania tego prawa - podkreśla Marcin Barycki, rzecznik patentowy z Chałas i Wspólnicy Kancelaria Prawna.
Wniosek o unieważnienie
Rejestracja znaku w charakterze oznaczenia słownego, któremu brak zdolności odróżniającej i jest oznaczeniem powszechnie używanym w języku potocznym, stanowi podstawę do wystąpienia przez konkurentów uprawnionego z wnioskiem o unieważnienie udzielonego prawa ochronnego.
- Może ono zostać unieważnione w całości lub części na wniosek każdej osoby, która ma w tym interes prawny, jeżeli wykaże ona, że nie zostały spełnione ustawowe warunki wymagane do uzyskania tego prawa. Przykładem posiadania takiego interesu jest sytuacja, gdy przedsiębiorca otrzymał pismo ostrzegawcze od innej firmy z żądaniem zaprzestania używania w obrocie określonego oznaczenia - wyjaśnia Marcin Barycki.
Żądanie unieważnienia nie jest ograniczone w czasie i można z nim wystąpić w każdym momencie trwania dziesięcioletniego okresu prawa ochronnego. Nie będzie można tego zrobić w przypadku kolizji z wcześniejszym znakiem towarowym bądź naruszenia praw osobistych lub majątkowych wnioskodawcy, jeżeli przez okres pięciu kolejnych lat używania zarejestrowanego znaku wnioskodawca świadomie nie sprzeciwiał się temu.
SZERSZA PERSPEKTYWA
Europejski system ochrony znaków towarowych jest bardzo zbliżony do naszych rozwiązań. W ramach Unii jest on oparty na Pierwszej Dyrektywie Rady Nr 89/104/EWG o harmonizacji przepisów państw członkowskich o znakach towarowych oraz na Rozporządzeniu Rady Nr 40/94/WE o znaku towarowym Wspólnoty.
Zawarte w nich przepisy ustalają zasady otrzymania prawa do zastrzeżenia znaku oraz mówią o ograniczeniach w uzyskaniu tych praw. Uregulowane są także możliwości korzystania z takiego znaku przez różnych przedsiębiorców.
