Wspólnota mieszkaniowa powstaje z mocy samego prawa. Nie jest do tego potrzebna ani wola jej zawiązania - jak to ma miejsce np. w przypadku spółdzielni, spółki czy stowarzyszenia - ani jakiekolwiek działanie ukierunkowane wyłącznie na jej utworzenie.
Zawsze mamy z nią do czynienia tam, gdzie pojawia się co najmniej dwóch właścicieli lokali w budynku składającym się z więcej niż jednej takiej wydzielonej nieruchomości. I bez znaczenia jest, czy są to mieszkania czy lokale użytkowe. Można więc powiedzieć, że wspólnota mieszkaniowa to produkt uboczny wyodrębniania własności lokali, czyli dzielenia jednej nieruchomości budynkowej na wiele nieruchomości lokalowych. Warto też pamiętać, że choć się jej nie zakłada, to jej członkowie, czyli ogół właścicieli, których lokale wchodzą w skład określonej nieruchomości, muszą dopełnić kilku obowiązków związanych z jej powstaniem i przyszłym funkcjonowaniem. Powinności te przeważnie różnią się w małych i dużych wspólnotach (ich rozróżnienie wynika z liczby lokali mieszkalnych i użytkowych mieszczących się w budynku). Wyjątek stanowią wspólnoty wyłaniające się ze spółdzielni mieszkaniowych. Rządzą się bowiem nieco odmiennymi zasadami.
CZYM JEST WSPÓLNOTA MIESZKANIOWA
Wspólnota mieszkaniowa to ogół właścicieli, których lokale wchodzą w skład określonej nieruchomości. Nie ma znaczenia, czy lokale są mieszkalne czy użytkowe
■ Wspólnota powstaje z mocy samego prawa. Nie można ani temu zapobiec ani jej zlikwidować dopóki trwa odrębna własność lokali w większej nieruchomości, składającej się z jednego lub kilku budynków
Żeby powstała wspólnota, wystarczą dwaj właściciele lokali
■ Pierwotny właściciel - np. deweloper lub gmina - musi wyodrębnić własność choćby jednego lokalu - mieszkania lub lokalu użytkowego i sprzedać go
Członkami wspólnot mieszkaniowych mogą być i osoby fizyczne pan Kowalski), i prawne (ABC sp. z o.o.). Każdy może kupić tyle mieszkań i lokali użytkowych, ile chce
Odrębna własność lokalu datuje się od uprawomocnienia się postanowienia sądu o dokonaniu wpisu w księdze wieczystej, lecz z mocą wsteczną, od złożenia wniosku o taki wpis
Nie ma osobnej ewidencji wspólnot
■ Konieczność uzyskania REGON i NIP dla każdej wspólnoty wynika z obowiązków statystycznych i z konieczności płacenia przez nią podatków
Wspólnoty, w których jest nie więcej niż 7 lokali, czyli małe, rządzą się innymi regulacjami niż duże, w których jest większa niż 7 liczba lokali
Wspólnota jest jednostką organizacyjną niemającą osobowości prawnej. Jest jednak podmiotem prawa. Wolno jej nabywać prawa i zaciągać zobowiązania. Może pozywać i być pozywaną (ma zdolność sądową)
Każda nieruchomość musi mieć księgę wieczystą. Ma ją i wyodrębniony lokal (każdego właściciela ujawnia się tu imiennie), i nieruchomość wspólna (właścicieli lokali ujawnia się tu bezimiennie, tylko przez podanie numerów lokali)
JAK POWSTAJE WSPÓLNOTA MIESZKANIOWA
Wspólnota mieszkaniowa powstaje na podstawie
■ umowy (koniecznie w formie aktu notarialnego)
■ jednostronnej czynności prawnej pierwotnego właściciela nieruchomości wyjściowej
■ orzeczenia sądu znoszącego współwłasność
■ wykonania umowy zobowiązującej właściciela gruntu lub użytkownika wieczystego do wybudowania na takiej działce domu i sprzedania w nim mieszkań lub lokali użytkowych
■ zasiedzenia
■ przekształcenia spółdzielni we wspólnotę
■ podziału jednej dużej na dwie lub kilka mniejszych
WSPÓŁWŁASNOŚĆ PRZYMUSOWA
Każdy członek wspólnoty jest właścicielem lokalu oraz udziału w nieruchomości wspólnej. Współwłasność nieruchomości wspólnej jest przymusowa
■ Nieruchomość wspólna to grunt, jeśli jest własny, a nie użytkowany wieczyście, fundamenty, mury konstrukcyjne, klatki schodowe, korytarze, strychy, suszarnie itp.
POTRZEBNE ZARZĄDZANIE
Członkowie wspólnot do zarządzania nieruchomością wspólną powołują zarząd, czasem także wynajmują firmę zarządzającą
Czynności zwykłego zarządu, zarząd-organ wspólnoty wykonuje samodzielnie (sam decyduje w codziennych sprawach)
W sprawach przekraczających zakres zwykłego zarządu potrzebna jest uchwała właścicieli lokali wyrażająca zgodę i udzielająca zarządowi pełnomocnictwa do zawierania umów w szczególnie ważnych dla wspólnoty sprawach (wymienionych w ustawie o własności lokali)