Nie każdy wyrok udaje się wyegzekwować dobrowolnie. Egzekucji podlegają zarówno świadczenia pieniężne, jak i te o charakterze niepieniężnym, takie jak sprostowanie świadectwa pracy czy przywrócenie do pracy
Czy wyrok musi mieć klauzulę wykonalności
Sąd w jednym wyroku zasądził na rzecz pracownika 300 zł tytułem ekwiwalentu za odzież roboczą oraz uwzględnił jego pozew o sprostowanie świadectwa pracy. Na wniosek pracownika sąd wydał mu zaopatrzony w klauzulę wykonalności wyrok, który pracownik złożył u komornika, chcąc wyegzekwować zasądzoną kwotę. Pracodawca go nie wykonał w części dotyczącej sprostowania świadectwa pracy. Czy pracownik może uzyskać drugi tytuł wykonawczy?
Tak
Pierwszą czynnością, której musi dokonać pracownik, aby wyegzekwować wyrok, jest uzyskanie klauzuli wykonalności na wyroku. W celu jej uzyskania musi on złożyć wniosek o nadanie klauzuli wykonalności do sądu rejonowego, przed którym sprawa się toczyła. Sąd II instancji może natomiast nadać taką klauzulę tylko do chwili, gdy akta sprawy się w nim znajdują (najczęściej po rozpoznaniu apelacji do czasu przekazania akt sądowi I instancji). Dopiero wyrok zaopatrzony w klauzulę wykonalności pracownik może złożyć do sądu wraz z wnioskiem egzekucyjnym.
Może zdarzyć się tak, iż w jednym wyroku sąd orzekł o kilku świadczeniach należnych pracownikowi, np. oprócz sprostowania świadectwa pracy lub przywrócenia do pracy zasądził na jego rzecz kwoty pieniężne. W takiej sytuacji do egzekucji każdego z tych świadczeń właściwy będzie inny organ egzekucyjny. Egzekucję świadczenia niepieniężnego, jakim jest sprostowanie świadectwa pracy, przeprowadzić trzeba przed sądem, natomiast zasądzone kwoty wyegzekwować trzeba będzie przez komornika. Ma to istotne znaczenie praktyczne, ponieważ zwykle pracownik uzyskuje jeden tytuł wykonawczy (to jest prawomocny wyrok zaopatrzony w klauzulę wykonalności). Jeżeli przekaże go komornikowi, sąd nie będzie mógł przeprowadzić egzekucji sprostowania świadectwa pracy. Co prawda komornik powinien wezwać o odpis wniosku egzekucyjnego i w tej części przekazać go do sądu, ale lepiej w takiej sytuacji od razu zawrzeć we wniosku o nadanie klauzuli wykonalności orzeczeniu żądanie wydania dalszego tytuły wykonawczego. Konieczne jest jednak w takim przypadku dokładne określenie, w jakim celu ma być wydany dalszy tytuł wykonawczy.
Podstawa prawna
• Art. 793, art. 800 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).
Czy komornik egzekwuje sprostowanie świadectwa
Sąd uwzględnił powództwo pracownika o sprostowanie świadectwa pracy. Pracodawca zignorował jednak wyrok sądu. Czy pracownik powinien skierować sprawę do komornika?
Nie
Komornik nie jest właściwy do prowadzenia postępowania egzekucyjnego w przedmiocie wymuszenia na pracodawcy sprostowania świadectwa pracy. Obowiązek nałożony na pracodawcę, jaki wynika z wyroku uwzględniającego pozew o sprostowanie świadectwa pracy, ma charakter niepieniężny. Sprostowanie świadectwa pracy, podobnie jak i dopuszczenie pracownika do pracy w wykonaniu wyroku przywracającego go do pracy, jest czynnością tego typu, że za dłużnika (pracodawcę lub upoważnionego przez niego pracownika) nie może jej wykonać nikt inny. Jest to zatem tak zwana czynność niezastępowalna, której wykonanie zależy wyłącznie od woli dłużnika. Egzekucja czynności niezastępowalnych odbywa się w specjalnym trybie. Jedną z podstawowych cech różnicujących to postępowanie egzekucyjne od postępowania w sprawie egzekucji świadczenia pieniężnego jest to, iż organem egzekucyjnym w tego typu postępowaniach jest sąd, a nie komornik. Właściwym do przeprowadzenia postępowania jest sąd rejonowy, w którego okręgu czynność ma być wykonana, w praktyce będzie to sąd siedziby lub miejsca zamieszkania pracodawcy. Pracownik składający wniosek zwolniony jest w całości od opłat sądowych.
Podstawa prawna
• Art. 1050 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).
Czy sąd musi wysłuchać obu stron
Pracownik, który wygrał sprawę o przywrócenie do pracy, złożył przeciwko pracodawcy wniosek egzekucyjny, uzasadniając to tym, iż pracodawca nie chce dopuścić go do pracy, chociaż zgłosił gotowość jej podjęcia w dniu uprawomocnienia się wyroku. Czy w sytuacji gdy wniosek ten zawiera nieprawdziwe informacje, pracodawca może bronić się przed zastosowaniem wobec niego środków przymusu?
Tak
Sąd przed podjęciem dalszych czynności powinien wysłuchać pracownika (wierzyciela) i pracodawcy (dłużnika). W postępowaniu egzekucyjnym wysłuchanie takie nastąpić może również w formie pisemnej. Jeżeli pracodawca otrzyma zatem wezwanie do złożenia wyjaśnień na piśmie, powinien takie wyjaśnienia złożyć, przedstawiając w nim wszystkie zarzuty wobec wniosku pracownika. Pracodawca dowodzić może np, że pracownik w terminie siedmiodniowym od uprawomocnienia się wyroku o przywróceniu do pracy nie zgłosił gotowości niezwłocznego podjęcia pracy (art. 48 par. 1 k. p.). Gdy okoliczność ta jest sporna pomiędzy pracownikiem i pracodawcą, może okazać się, że konieczne będzie wyznaczenie rozprawy celem wysłuchania stron i przeprowadzenia innych wnioskowanych przez nie dowodów.
Podstawa prawna
• Art. 760 par. 2, art. 1050 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).
Czy sąd może wcześniej zwolnić z aresztu
Pracodawca konsekwentnie odmawiał wykonania wyroku nakazującego mu dopuszczenie do pracy pracownika, pomimo wymierzania mu kolejnych grzywien. Grzywny zostały zgodnie z przewidzianym w postanowieniu sądu przelicznikiem zamienione na areszt, w którym pracodawca został umieszczony. Po umieszczeniu w areszcie pracodawca natychmiast zgłosił gotowość wykonania wyroku. Czy w tej sytuacji sąd może zwolnić go z aresztu?
Tak
Zastosowany w sprawie o przymuszenie do wykonania czynności niezastępowalnej areszt nie jest karą. Ma on służyć wyłącznie temu, aby dłużnik wyrok wykonał. Z tego powodu wykonanie wyroku w postępowaniu egzekucyjnym spowoduje niezwłoczne zwolnienie pracodawcy z aresztu. Jednak taki skutek nastąpić może nie tylko w przypadku faktycznego wykonania wyroku, ale także wówczas, gdy dłużnik zgłosi gotowość wykonania czynności, której dotyczy egzekwowany wyrok. Zabezpieczenie faktycznego wyegzekwowania wyroku w takim wypadku następuje w ten sposób, że, zwalniając dłużnika, który deklaruje wolę wykonania wyroku, sąd wyznaczy mu termin do jego wykonania. Gdyby dłużnik po zwolnieniu zwlekał z wykonaniem czynności, sąd na wniosek wierzyciela po wysłuchaniu stron zarządzi wykonanie aresztu do końca wyznaczonego poprzednio terminu. Co więcej, w takiej sytuacji niesolidny dłużnik musi liczyć się z tym, że nawet wtedy, gdy ponownie zgłosi wolę wykonania egzekwowanej czynności, sąd może odmówić zwolnienia go z aresztu przed upływem wyznaczonego terminu.
Podstawa prawna
• Art. 1054 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).
Czy można zmusić firmę do wykonania wyroku
Po wysłuchaniu pracownika i pracodawcy sąd nakazał pracodawcy dopuszczenie pracownika do pracy w terminie siedmiu dni pod rygorem nałożenia na niego grzywny w kwocie 500 zł. Pracodawca zignorował nakaz sądu. Skutkowało to nałożeniem na niego przez sąd grzywny w takiej wysokości. Nałożenie na pracodawcę grzywny nie zmieniło jednak postawy pracodawcy, który w dalszym ciągu odmawiał przywrócenia pracownika do pracy. Czy sąd ma kolejne instrumenty, aby wymusić wykonanie wyroku?
Tak
Wykonanie wyroku w postępowaniu, które ma wymusić wykonanie czynności niezastępowalnej, składać się może z kilku etapów. Pierwszy z nich polega na określeniu terminu wykonania czynności i zagrożeniu grzywną. Jeżeli w terminie wyznaczonym przez sąd pracodawca nie wykona wyroku, podjęcie dalszych czynności przez sąd wymaga wniosku pracownika. Musi on zwrócić się do sądu o nałożenie grzywny, którą wcześniej sąd zagroził w postanowieniu, oraz o wyznaczenie kolejnego terminu dla pracodawcy. Dopiero po otrzymaniu wniosku pracownika sąd może postanowieniem wydanym na posiedzeniu niejawnym wymierzyć pierwszą grzywnę. Jednocześnie sąd wyznaczy pracodawcy kolejny termin do wykonania czynności, tym razem bez wysłuchiwania stron. Jeżeli pomimo wyznaczania kolejnych terminów i nakładania kolejnych grzywien pracodawca w dalszym ciągu odmawia wykonania wyroku, pracownik może ponownie złożyć wniosek. Grzywna orzeczona jednym postanowieniem nie może przekroczyć tysiąca złotych. Zasada ta przestaje jednak obowiązywać, jeżeli trzykrotne wymierzenie grzywny okazało się nieskuteczne. W takiej sytuacji sąd może nakładać grzywny w wyższej wysokości. Suma tych grzywien nie może jednak przekroczyć 100 tys. złotych. Grzywny te nie mają charakteru kary, tylko środka przymusu, dlatego w przypadku wykonania czynności przez dłużnika grzywny nie zapłacone do tego czasu ulegają umorzeniu. Pracodawca niewykonujący wyroku i niepłacący grzywien musi liczyć się z jeszcze poważniejszymi konsekwencjami. Wymierzając grzywnę, sąd orzeka bowiem na wypadek jej niezapłacenia o zamianę grzywny na areszt, licząc jeden dzień aresztu za równoważny grzywnie w kwocie od 5 złotych do 150 złotych. Ogólny czas trwania aresztu nie może w tej samej sprawie przekroczyć sześciu miesięcy. W przypadku osób prawnych lub innych jednostek organizacyjnych grzywnie i aresztowi podlegać będzie pracownik odpowiedzialny za niezastosowanie się do wezwania sądu, a gdy ustalenie takiego pracownika nie będzie możliwe, środkom przymusu podlegają osoby uprawnione do jej reprezentowania. W praktyce grzywnie lub aresztowi podlegać będą najczęściej członkowie zarządu osoby prawnej lub pracownik wyznaczony do wykonywania za pracodawcę czynności z zakresu prawa pracy w trybie art. 31 par. 1 k.p.
Podstawa prawna
• Art. 1052-1053 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).
Czy sąd wyznaczy termin pracodawcy
Pracodawca nie wykonał wyroku nakazującego mu wydanie świadectwa pracy pracownikowi. Pracodawca wysłuchany przez sąd twierdził, że nie prowadzi już działalności gospodarczej i dopiero za trzy tygodnie odzyska dostęp do dokumentów pracowniczych pracownika. Czy sąd może wyznaczyć termin do wykonania wyroku uwzględniający wnioski pracodawcy?
Tak
Jeżeli sąd, po wysłuchaniu stron, stwierdzi, iż czynność, którą ma wykonać dłużnik, nie została wykonana, wyznaczy dłużnikowi termin do jej wykonania. Ustawa nie określa terminu, jaki sąd powinien wyznaczyć dłużnikowi. Sąd może zatem oznaczyć go w sposób elastyczny, uwzględniający okoliczności konkretnej sprawy.
Oznaczając termin wykonania czynności, sąd jednocześnie zagrozi pracodawcy grzywną na wypadek jej niewykonania. Jedyną możliwością uchronienia się pracodawcy od grzywny jest od tego momentu wykonanie wyroku w terminie określonym przez sąd poprzez wydanie świadectwa pracy.n
Podstawa prawna
• Art. 1050 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).