Na zrzeczenie się przez właściciela zadłużonej nieruchomości musi wyrazić zgodę starosta. Skarb Państwa ureguluje wówczas należności dłużników.
ZMIANA PRAWA
Dzisiaj w Sejmie odbędzie się pierwsze czytanie senackiego projektu ustawy nowelizującej kodeks cywilny (k.c.) i ustawę Prawo o notariacie. Zaproponowane w nim zmiany mają dostosować przepisy obu ustaw do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 15 marca 2005 r., który orzekł o niezgodności z konstytucją art. 179 k.c. i uchylił go. Przepis ten regulował instytucję zrzeczenia się przez właściciela prawa własności nieruchomości. Nie przewidywał wymogu wyrażania zgody przez żaden organ na zrzeczenie się i stanowił, że gmina staje się właścicielem nieruchomości i ponosi odpowiedzialność za ciążące na niej obciążenia.

Zgoda starosty

W projekcie zaproponowano wprowadzenie do k.c. art. 1791. Nakazuje on właścicielowi uzyskanie zgody starosty na zrzeczenie się własności nieruchomości. Zrzeczenie się własności nieruchomości musiałoby zostać sporządzone w formie aktu notarialnego. Natomiast notariusz musiałby niezwłocznie przesłać wypis tego aktu staroście właściwemu ze względu na miejsce położenia nieruchomości, która na skutek zrzeczenia się stanie się własnością Skarbu Państwa. Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za jej obciążenia. Gdyby jednak w chwili zrzeczenia się nieruchomości Skarbowi Państwa przysługiwało w stosunku do niej prawo pierwokupu, to wówczas odpowiedzialność ta ograniczyłaby się do sumy należnej zrzekającemu się w razie wykonania prawa pierwokupu.

Obawy Trybunału

Orzekając o niezgodności z konstytucją art. 179, Trybunał obawiał się, że takie zrzeczenie się zadłużonej nieruchomości może być działaniem na szkodę gminy i prowadzić do nadużyć gospodarczych. Na tle tego orzeczenia pojawiły się pewne wątpliwości.
- Na przykład zastanawiano się, czy takie uzależnienie skuteczności zrzeczenia się własności od decyzji organu władzy nie stanowi ograniczenia swobody dysponowania rzeczą - tłumaczy radca prawny Helena Markowska z Kancelarii Radców Prawnych Biernaccy.
Zwraca też przy tym uwagę na inną wątpliwość: czy społecznie uzasadnione byłoby przerzucenie ciężaru utrzymania i wyremontowania zdewastowanej i zadłużonej nieruchomości na gminę lub Skarb Państwa.

Równorzędność podmiotów

Trybunał w uzasadnieniu orzeczenia wskazał, że z przepisu, który uchylił, nie wynikały nowe zadania publiczne gmin, lecz tylko nowy tryb nabywania przez nie własności nieruchomości. W dodatku przepis ten nie określał zakresu odpowiedzialności gmin za zobowiązania ciążące na nabywanej nieruchomości i naruszał zasadę równorzędności podmiotów obrotu cywilnoprawnego.
JAK ZRZEC SIĘ NIERUCHOMOŚCI
• Starosta musi wyrazić zgodę na zrzeczenie się nieruchomości
• Dotychczasowy właściciel nieruchomości dokonuje zrzeczenia się nieruchomości u notariusza
• Notariusz sporządza akt notarialny i wypis przesyła staroście
• Następuje zmiana właściciela w dziale drugim księgi wieczystej
• Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność z nieruchomości za jej obciążenia
Podstawa prawna
• Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz.93 z późn. zm.).
• Ustawa z 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie (Dz.U. z 2002 r. nr 42, poz. 369 z późn. zm.).