Opłaty RTV musi w Polsce uiszczać prawie każdy, kto ma radio lub telewizor. Nie jest ważne, czy ogląda telewizję. Podobnie wygląda to w innych państwach.
W Polsce istnieje obowiązek rejestracji telewizora lub radia w ciągu 14 dni od zakupu takiego sprzętu. Od 13 grudnia 2007 r. dokumentem potwierdzającym rejestrację jest wniosek o rejestrację oraz zawiadomienie o nadaniu indywidualnego numeru identyfikacyjnego.
Rejestracji można dokonać w urzędzie pocztowym, który znajduje się najbliżej naszego miejsca zamieszkania. Wówczas zostanie przydzielony indywidualny numer, który jest potrzebny do dokonywania opłat abonamentowych. Numer służy do dokonywania opłat za pomocą zwykłych druczków dostępnych na poczcie lub w bankach. Ponadto umożliwia on wpłacanie należności abonamentowych za pośrednictwem internetu. Rejestracji można dokonać także przez internet za pośrednictwem strony Poczty Polskiej.

Nie wszyscy płacą

Do Sejmu trafiła już nowelizacja ustawy o opłatach abonamentowych, która ma rozszerzyć listę osób zwolnionych z obowiązku płacenia abonamentu. Inicjatorem zmian jest Platforma Obywatelska, która chce, aby emeryci oraz renciści trwale niezdolni do pracy nie musieli płacić abonamentu.
Dziś z obowiązku płacenia abonamentu zwolnieni są m.in. inwalidzi i osoby, które przekroczyły 75 rok życia. Ci, których dotyczą te przepisy, muszą składać w urzędzie pocztowym oświadczenie, że nie pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z co najmniej dwiema osobami, które ukończyły 26 lat.
W przypadku inwalidów i niepełnosprawnych trzeba okazać orzeczenie o niepełnosprawności oraz zaświadczenie o pobieraniu zasiłku lub dodatku pielęgnacyjnego.
Generalnie opłaty abonamentowe pobierane są po to, aby umożliwić realizację misji publicznej Telewizji Polskiej i Polskiemu Radiu. Chodzi m.in. o wspieranie przedsięwzięć kulturalnych czy tworzenie audycji edukacyjnych. W Polsce wiele osób skarży się, że misja ta przez media publiczne nie jest realizowana i dlatego nie płacą abonamentu. Jednak opłaty pobiera się za samo używanie odbiorników radiofonicznych i telewizyjnych, a nie oglądanie telewizji publicznej. Ponadto abonament za telewizję kablową jest niezależną opłatą od abonamentu radiowo-telewizyjnego.
Jeżeli w domu znajduje się niezarejestrowane radio lub telewizor i nie jest opłacany abonament, trzeba się liczyć z wysokimi karami. Jest to trzydziestokrotność miesięcznej opłaty abonamentowej obowiązującej w dniu stwierdzenia niezarejestrowanego odbiornika.

Karne odsetki za spóźnienie

Opłat należy dokonywać do 25 dnia pierwszego miesiąca okresu rozliczeniowego. W przeciwnym razie naliczane są dodatkowe odsetki w wysokości 12 proc. w stosunku rocznym.
Poczta Polska jest upoważniona do przeprowadzania kontroli, służących sprawdzeniu, czy wszystkie odbiorniki w domach i firmach są zarejestrowane. Uprawnienia do kontroli mają pracownicy poczty. Jeśli kontroler wykaże, że dana osoba nie płaci abonamentu, to nałoży karę. W przypadku jej niezapłacenia, należność, zgodnie z przepisami o egzekucji długów, zostanie ściągnięta przez urząd skarbowy.
Czechy
U naszych południowych sąsiadów opłaty abonamentowe uiszcza się za używanie odbiorników radiowych i telewizyjnych. Jednak różnica w porównaniu z Polską jest taka, że publiczne radio i telewizja pobierają opłaty abonamentowe niezależnie od siebie. Opłaty głównie uiszczane są za pośrednictwem Poczty Czeskiej.
Czeskie przepisy nie przewidują obowiązku rejestracji odbiorników służących do odbioru telewizji lub radia. System przewiduje, że każdy, kto jest odbiorcą energii elektrycznej, jest uważany za płatnika abonamentu. Dostawcy energii elektrycznej muszą udostępniać mediom publicznym listę osób, z którymi mają zawarte umowy. Taka ewidencja pozwala na wzywanie do uiszczenia opłat tych, którzy nie płacą. Okazuje się, że w Czechach abonament płaci 90 proc. gospodarstw domowych, ale tylko 20 proc. przedsiębiorstw.
W przypadku osób fizycznych abonament płaci każde gospodarstwo domowe bez względu na liczbę posiadanych odbiorników, zaś w przypadku przedsiębiorstw i osób prowadzących działalność gospodarczą, abonament pobierany jest za każdy odbiornik.
90 proc. gospodarstw płaci abonament
Dania
W Danii trzeba zarejestrować kupiony odbiornik telewizyjny lub radiowy. Ponadto w przypadku zmiany typu odbiornika np. z czarno-białego telewizora na kolorowy również należy powiadomić publicznego nadawcę, który pobiera opłaty abonamentowe. Kupiony odbiornik trzeba zarejestrować w ciągu 14 dni od zakupu. W Danii są trzy abonamenty: za telewizor kolorowy, czarno-biały i odbiornik radiowy. Jednak opłacając abonament za odbiornik kolorowy, można korzystać także z czarno-białego telewizora oraz radia.
Duńskie przepisy nakazują także sprzedawcom urządzeń RTV odnotowywanie sprzedawanych odbiorników i przekazywanie adresów klientów publicznemu nadawcy. Tego typu regulacje powodują, że ściągalność abonamentu w Danii sięga 92 proc. Przyczynia się do tego także sama technika. Okazuje się, że w Danii nadawca publiczny posiada specjalne pojazdy wyposażone w aparaturę pozwalającą namierzyć odbiorniki, które nie zostały zarejestrowane.
Tym, co nie płacą abonamentu, grozi kara grzywny. Jednak w niektórych przypadkach sprawa może zostać nawet skierowana do sądu.
92 proc. gospodarstw płaci abonament
Francja
Należność audiowizualna - tak we Francji nazywa się abonament RTV. Opłacany jest przez osoby zamieszkujące lokal wyposażony w odbiornik lub inne urządzenie pozwalające na odbiór sygnału radiowego lub telewizyjnego. Nie ma znaczenia liczba posiadanych odbiorników ani to, gdzie się one znajdują (mieszkanie, domek na działce). Nie ma obowiązku rejestracji, dlatego nie trzeba się nigdzie zgłaszać po zakupieniu telewizora bądź radia.
Należność audiowizualną uiszcza się razem z podatkiem katastralnym (podatek od wartości nieruchomości). Jest jeden wspólny druk dla obu płatności - należności audiowizualnej i podatku. Zatem opłatami za korzystanie z urządzeń RTV zajmują się urzędy skarbowe.
Należności audiowizualnej nie muszą uiszczać osoby, które są zwolnione z podatku katastralnego. Ponadto jeżeli dana osoba nie posiada w swoim domu lub mieszkaniu żadnego odbiornika, to musi to zaznaczyć w rozliczeniu podatkowym. Wówczas nie płaci się należności audiowizualnej. W przypadku osób prawnych należność wnosi się w sposób analogiczny do rozliczenia VAT.
100 proc. gospodarstw płaci abonament
Irlandia
W Irlandii abonament płaci się za posiadanie urządzeń umożliwiających odbiór sygnału telewizyjnego. Oznacza to, że trzeba płacić nie tylko, gdy posiada się sam telewizor, ale także za antenę satelitarną, komputer czy telefon pracujący w systemie 3G. Obowiązek płacenia dotyczy nie tylko gospodarstw domowych, ale także firm i instytucji, w których są urządzenia umożliwiające odbiór. W Irlandii nie ma abonamentu radiowego.
Z opłat abonamentowych są zwolnione osoby powyżej 70 roku życia. Ponadto nie płacą osoby niedowidzące. Przepisy irlandzkie przewidują także ulgi dla domów, w których mieszkają osoby bez pracy. O taką ulgę mogą także starać się ludzie, którzy mają powyżej 66 lat. Nie są oni jednak całkowicie zwolnieni z opłat abonamentowych.
Kontrolę płatności w imieniu rządu irlandzkiego sprawuje poczta. Prowadzi ona ewidencję abonentów oraz dokonuje inspekcji w domach czy firmach. Kontrolerzy pocztowi mogą w przypadku niepłacenia abonamentu nałożyć karę w wysokości 635 euro. Jeżeli to nie poskutkuje, to wówczas przy ponownej kontroli kara wynosi dwa razy więcej.
88 proc. gospodarstw płaci abonament
Niemcy
Unaszych zachodnich sąsiadów są dwa rodzaje abonamentu. Jeden z nich jest za posiadanie odbiornika radiowego, a drugi za posiadanie telewizora lub zarówno odbiornika TV i radia, jednocześnie. Jednak od 2007 roku abonament trzeba płacić za posiadanie komputerów i telefonów komórkowych, które umożliwiają odtwarzanie programów radiowych i telewizyjnych za pośrednictwem internetu. Jednak w przypadku takich osób, jeżeli nie posiadają telewizora, opłata abonamentowa jest w tej samej wysokości co w przypadku abonamentu radiowego. Opłat można dokonywać kwartalnie, co pół roku albo raz na rok.
Abonament nie jest płacony od gospodarstwa domowego, lecz od osób mających faktyczny dostęp do tego typu odbiorników w miejscu zamieszkania i wykazujących odpowiedni dochód. Przepisy niemieckie określają, że opłaty muszą uiszczać także nieletni, którzy mają własne dochody.
O zwolnieniach z opłat abonamentowych decydują urzędy socjalne miast i gmin. W sytuacji, gdy ktoś jest w trudnej sytuacji, to mogą one zwolnić go z obowiązku płacenia abonamentu.
100 proc. gospodarstw płaci abonament
Wielka Brytania
Na Wyspach Brytyjskich obowiązek płacenia abonamentu mają wszyscy, którzy posiadają radio, telewizor, magnetowid, sprzęt do odbioru telewizji satelitarnej. Płacić muszą także właściciele komputerów, w których jest zamontowana karta telewizyjna.
Abonamentu nie płacą osoby starsze niż 75 lat, natomiast osoby niedowidzące mogą starać się o 50-proc. zniżkę.
Ściąganiem abonamentu zajmowała się poczta, jednak z uwagi na spory odsetek osób uchylających się od płacenia obecnie obowiązki te pełni Capita Business Services Limited. Jest to specjalna instytucja, która ma możliwości identyfikowania osób niepłacących abonamentu. Może ona upominać osoby niewnoszące opłat, a jeżeli to nie przyniesie skutku, to wówczas korzysta ze specjalnych służb, które udają się do unikających uiszczania opłat.
W Wielkiej Brytanii, podobnie jak we Francji, sklepy sprzedające sprzęt RTV muszą informować TV Licensing, która jest zarządzana przez Capita Business Services Limited, o klientach kupujących sprzęt umożliwiający odbiór sygnału radiowego lub telewizyjnego.
96 proc. gospodarstw płaci abonament
Łukasz Kuligowski
lukasz.kuligowski@infor.pl
Podstawa prawna
• Ustawa z 21 kwietnia 2005 r. o opłatach abonamentowych (Dz.U. nr 85, poz. 728 z późn. zm.).
• Rozporządzenie ministra transportu z 25 września 2007 r. w sprawie warunków i trybu rejestracji odbiorników radiofonicznych i telewizyjnych (Dz.U. nr 187, poz. 1342).