Rejestracja podstawowego lub dodatkowego miejsca zamieszkania zamiast meldunku. Z poprzedniego miejsca zamieszkania obywatela wyrejestruje automatycznie urząd. Urząd nie będzie żądał dokumentów na potwierdzenie danych ujętych w rejestrze PESEL.
Sejm rozpoczął prace nad zniesieniem obowiązku meldunkowego oraz wprowadzeniem istotnych zmian w zasadach rejestracji danych w rejestrze PESEL. Odbędzie się pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o ewidencji ludności. Obowiązek meldowania się na czas nieokreślony i określony zostanie zastąpiony obowiązkiem rejestracji podstawowego i dodatkowego miejsca zamieszkania, w związku z wyjazdem wakacyjnym, pobytem u krewnych lub inną krótkotrwałą zmianą miejsca pobytu. Do dopełnienia obowiązku rejestracji podstawowego i dodatkowego miejsca pobytu nie będzie potrzebna zgoda właściciela lub zarządcy budynku, a dopełnienie takich formalności potrzebne jest teraz, gdy np. ktoś chce zameldować się na pobyt stały.
- Skoro właściciel nie będzie musiał potwierdzać faktu zamieszkiwania i przez to wyrażać zgody na zameldowanie albo w przyszłości zarejestrowanie danej osoby, to doprowadzi to do takiej sytuacji, że każdy będzie mógł zarejestrować się tam, gdzie faktycznie mieszka - tłumaczy adwokat Maciej Lipiec z kancelarii adwokackich. Uporządkuje to ewidencję ludności, bo teraz często wiele osób nie może zameldować się z powodu waśni rodzinnych albo nieuregulowanego stanu prawnego nieruchomości. Wielu właścicieli lokali odmawia zameldowania lokatorów, bojąc się utraty prawa do mieszkania - dodaje Maciej Lipiec.
Nawet Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 27 maja 2002 r., sygn. akt. K 20/01 uznał za nieuzasadnione przekonanie właścicieli, że mają prawo wyrażać zgodę na zameldowanie osoby w lokalu mieszkalnym stanowiącym ich własność. Zdaniem Trybunału naruszało to konstytucyjną zasadę proporcjonalności.

Nowy wzór dowodu osobistego

Zniesienie obowiązku meldunkowego będzie wiązało się z wprowadzeniem nowego wzoru dowodu osobistego oraz ze zmianą systemu obiegu informacji między rejestrem PESEL a urzędami, które rejestrują zdarzenia związane z tożsamością i statusem prawno-administracyjnym obywatela. Cały proces związany z odmiennym niż do tej pory uregulowaniem kwestii ewidencji ludności będzie prowadzony przez trzy lata i zostanie rozłożony na dwa etapy - przewidują autorzy projektu ustawy o ewidencji ludności
Planują, że w 2009 roku zostaną zakończone prace nad projektem ustawy określającej nowy wzór dowodu osobistego. Będzie to dokument zawierający elementy umożliwiające zapis danych w formie elektronicznej. Natomiast nie zmienią się zasady wydawania dowodów osobistych.

Bez kary

Wprowadzenie nowych zasad ewidencji ludności będzie trwało trzy lata. Obowiązek meldunku zostanie zastąpiony zarejestrowaniem miejsca pobytu. Nie będą jednak wprowadzone żadne sankcje za niedopełnienie obowiązku zarejestrowania miejsca zamieszkania. Natomiast karą pozbawienia wolności do trzech lat będzie mogła zostać ukarana osoba, która w zgłoszeniu poda nieprawdziwe dane lub zatai informacje.
Przewiduje się, że już w II kwartale 2009 roku zostaną zlikwidowane obowiązki związane z meldowaniem się na pobyt czasowy do trzech miesięcy, pobyty czasowe powyżej trzech miesięcy, obowiązki meldunkowe wczasowiczów i turystów oraz zgłaszanie wymeldowywania. Będzie też uproszczony formularz zgłoszenia miejsca pobytu. Na przykład nie trzeba będzie dokumentować stanu prawnego lokalu oraz podawać w nim informacji dotyczących obowiązku wojskowego i wykształcenia.

Rejestracja miejsca zamieszkania

Na obywateli polskich zostanie nałożony obowiązek zgłaszania i rejestracji miejsca zamieszkania. Podstawowe miejsce zamieszkania trzeba będzie zgłosić najpóźniej w 30 dniu, licząc od dnia przybycia do lokalu. Chodzi o miejsce oznaczone adresem, w którym koncentrują się więzi osobiste osoby, w którym najczęściej spędza czas wolny od pracy oraz do którego powraca niezależnie od czasowych nieobecności związanych z wypoczynkiem, odwiedzinami u krewnych i przyjaciół, nauką, wykonywaniem pracy i leczeniem.
Oprócz podstawowego miejsca zamieszkania każdy będzie mógł zgłosić jeszcze dodatkowe, wskazując przy tym deklarowany okres pobytu. Na przykład wówczas gdy przebywa w nim w związku z wykonywaniem pracy zawodowej, nauką lub leczeniem. Będzie można mieć tylko jedno podstawowe i jedno dodatkowe miejsce zamieszkania. W razie zmiany ich trzeba będzie zarejestrować się w innym miejscu bez obowiązku wyrejestrowania się z dotychczasowego.
- Nie będzie więc potrzebne dopełnianie dodatkowych formalności w związku z wyrejestrowywaniem się, tak jak to jest teraz przy przemeldowywaniu się z jednego adresu miejsca pobytu stałego pod drugi - tłumaczy Jacek Stanisławski, prawnik z Kancelarii Olczyk & Kubicki. Zlikwidowanie obowiązku zgłaszania wymeldowania przyczyni się do zaoszczędzenia czasu i wydatków na podróż, bo nie trzeba będzie składać osobiście formularzy w dwóch urzędach właściwych dla starego i nowego miejsca zamieszkania, często oddalonych od siebie nawet o kilkaset kilometrów - tłumaczy Jacek Stanisławski i przypomina, że projekt przewiduje możliwość wyrejestrowania z poprzedniego miejsca zamieszkania przez urząd. Natomiast w nowym miejscu zamieszkania każdy będzie miał możliwość zarejestrowania się przez internet. W dodatku zgłoszenia będzie można również dokonać przez pełnomocnika.

Papier i e-formularz

Projekt przewiduje, że aby zgłosić podstawowe lub dodatkowe miejsce zamieszkania, trzeba złożyć w organie gminy formularz na piśmie lub w formie elektronicznej. Chodzi o gminę właściwą ze względu na położenie nieruchomości, w której się mieszka. Przy zgłoszeniu na pisemnym formularzu będzie się przedstawiało do wglądu dowód osobisty lub paszport, natomiast takich wymogów nie będzie przy dokonywaniu zgłoszenia w formie dokumentu elektronicznego środkami komunikacji elektronicznej.
Przedstawiciele ustawowi lub opiekunowie prawni mają mieć prawo dokonywania zgłoszenia podstawowego lub czasowego miejsca zamieszkania osób, które nie mają zdolności do czynności prawnych. Na przykład na rodzicach będzie ciążył obowiązek zgłoszenia miejsca zamieszkania dzieci.
Natomiast dzieci urodzone w Polsce będą z urzędu rejestrowane przez kierowników urzędów stanu cywilnego, którzy sporządzają dla nich akty urodzenia. Projekt ustawy przewiduje, że dziecko zostanie zarejestrowane w dniu sporządzenia aktu urodzenia w miejscu zamieszkania rodziców albo tego z rodziców, u którego ono faktycznie przebywa.



Adres do doręczeń

- Pisma urzędowe dla obywateli kierowane są na adres do doręczeń. Szczególnie istotne jest doręczanie pod właściwy adres pism z sądów, urzędów skarbowych i innych organów administracji, ponieważ rodzi się to z wywoływaniem przez nie skutków prawnych - tłumaczy radca prawny Helena Markowska z Kancelarii Radców Prawnych Biernaccy. Jej zdaniem wiele wątpliwości usunie wprowadzona do projektu ustawy zasada, że rejestracja podstawowego miejsca zamieszkania nie tylko potwierdza pobyt osoby w tym miejscu, ale służy ustaleniu adresu do doręczeń.
Natomiast zaproponowane zmiany w ewidencji ludności budzą pewne wątpliwości w związku z obowiązkiem szkolnym.
- Wielu rodziców przemeldowuje swoje dzieci w rejon szkoły, do której chcą, aby dziecko chodziło. Często robią to na czas określony - napisała do redakcji Grażyna Jarmuż z Wydziału Edukacji Urzędu Miejskiego we Wrocławiu. Natomiast podstawowym miejscem zamieszkania dziecka jest miejsce zamieszkania jego rodziców albo tego z nich, u którego faktycznie przebywa. Jej zdaniem przy okazji znoszenia meldunku warto popatrzeć na konsekwencje i doprecyzować również sprawę zamieszkiwania w obwodzie danej szkoły.
Projekt przewiduje, że po 2011 roku ewidencja ludności będzie funkcjonowała w oparciu wyłącznie o kryterium rzeczowe, a nie jak do tej pory o kryterium miejscowe.

PESEL i rejestr mieszkańców

Do rejestru PESEL dane związane z tożsamością osoby i jej statusem prawnoadministracyjnym wprowadzać będą organy rejestrujące zdarzenia związane z osobą, na przykład: kierownicy urzędu stanu cywilnego, wojewodowie, konsulowie oraz organy gmin, które wydają dowody osobiste. Rejestr PESEL będzie podstawowym rejestrem, który gromadzi dane związane z tożsamością osób. Będzie pełnił funkcję nadrzędną w stosunku do innych rejestrów centralnych.
- Między PESEL-em a innymi rejestrami będzie zapewniony automatyczny obieg, co zwolni obywateli z obowiązku okazywania dokumentów, które potwierdzają ich dane, i dlatego organy administracyjne nie będą mogły żądać dodatkowych dokumentów potwierdzających danych, które są w systemie PESEL - mówi Jacek Stanisławski.
GP RADZI

Czy zarejestrowanie dodatkowe może stać się podstawowym

Jestem zameldowana tylko na pobyt tymczasowy. Czy w 2009 roku po zarejestrowaniu się na pobyt czasowy będę mogła uznać ten adres za podstawowy?
Tak
Ustawa przewiduje taką możliwość. W razie wyrejestrowania decyzją administracyjną danej osoby z podstawowego miejsca zamieszkania, wówczas gdy zarejestrowana jest w dodatkowym miejscu zamieszkania, to dodatkowe stanie się podstawowym miejscem zamieszkania tej osoby.
Ten adres stanie się jego adresem do doręczeń pism urzędowych z sądu i organów administracji. Obywatel powinien być zainteresowany uregulowaniem swojego miejsca zamieszkania, ponieważ skutki niedokonania zgłoszenia w tej sprawie będą go obciążały.

Czy decyzja o wyrejestrowaniu zapadnie z urzędu

Zięć wyprowadził się z naszego mieszkania, ale nie chce się wymeldować. Czy po zniesieniu meldunków zostanie automatycznie wyrejestrowany z naszego adresu, wówczas gdyby zarejestrował się w innym mieszkaniu?
Tak
Po wejściu w życie ustawy o ewidencji ludności organ właściwy do rejestracji podstawowego miejsca zamieszkania wyda z urzędu lub na wniosek osoby posiadającej interes prawny decyzję w sprawie wyrejestrowania podstawowego miejsca zamieszkania. Nastąpi to wówczas, gdy dana osoba opuściła podstawowe miejsce zamieszkania i nie zgłosiła nowego w terminie, albo zarejestrowała się w nowym miejscu, albo nie zamieszkała pod wskazanym w zgłoszeniu adresem. Nie będzie więc potrzeby wszczynania procedury wymeldowania z urzędu zięcia i prowadzenie postępowania dowodowego. Gdyby zarejestrował się on pod nowym adresem, to zostanie wyrejestrowany od teściów automatycznie przez organ rejestracji. Gdyby zaś nigdzie się nie zarejestrował, to wówczas może zostać wyrejestrowany z urzędu lub na wniosek teściów.

Czy wyjeżdżając z kraju, trzeba będzie się wyrejestrować

W połowie przyszłego roku moja rodzina chce wyemigrować z kraju. Będą już prawdopodobnie obowiązywały nowe przepisy o ewidencji ludności. Czy w związku z wyjazdem będziemy musieli dopełnić dodatkowych formalności?
Tak
Osoby, które będą chciały wyjechać z kraju na pobyt stały, będą musiały zgłosić opuszczenie dotychczasowego miejsca zamieszkania we właściwej miejscowo gminie. W ten sposób uruchomią procedurę związaną z wyrejestrowaniem się z miejsca stałego pobytu. Gdyby były jeszcze dodatkowo zarejestrowane na pobyt czasowy, to też muszą się stamtąd wyrejestrować. Osoba wyjeżdżająca z małoletnimi dziećmi musi dopełnić formalności związanych z ich wyjazdem i powrotem.