Trzy pytania do ALEKSANDRY HULEWICZ, prawnika z Kancelarii Chajec, Don-Siemion & Żyto - Przepisy dotyczące zawierania umów w przetargach uległy gruntownym zmianom. Kiedy będzie możliwe zawarcie kontraktu w sprawie realizacji zamówienia?
Przede wszystkim zawarcie umowy w sprawie realizacji zamówienia publicznego jest teraz możliwe dopiero po bezskutecznym upływie okresu przeznaczonego na wniesienie ewentualnego odwołania od wyniku przetargu, czyli po upływie od 5 do 15 dni, w zależności od okoliczności. Wcześniej termin ten był nie krótszy niż 10 lub 7 dni od przekazania zawiadomienia o wyborze oferty, a zamawiający mógł zawrzeć wcześniej umowę wyłącznie w przypadku gdy w postępowaniu złożono tylko jedną ofertę. Natomiast po wejściu w życie nowych przepisów zakaz wcześniejszego zawierania umów doznaje bardzo wielu wyjątków, tj. nie tylko gdy w postępowaniu złożono tylko jedną ofertę, ale także np. umowa będzie dotyczyć zamówienia udzielanego w trybie negocjacji bez ogłoszenia lub na podstawie umowy ramowej.
Co zmieniło się w zakresie skutków nieważności wadliwych umów zawieranych w sprawie zamówienia publicznego?
Przed nowelizacją wadliwa umowa jest nieważna z mocy samego prawa, na nieważność umowy każdy mógł się powołać, a wyrok sądu jedynie nieważność potwierdzał. Nowe przepisy powodują, że wadliwa umowa dopiero może zostać unieważniona w drodze orzeczenia Krajowej Izby Odwoławczej (KIO) lub sądu. To wyrok decyduje o unieważnieniu umowy z przyczyn określonych w przepisach ustawy. Unieważnienie umowy odnosi skutek od momentu jej zawarcia. Umowa może zostać unieważniona nie tylko na skutek zastosowania środków odwoławczych w postaci odwołania do KIO lub skargi do sądu, ale także Prezes Urzędu Zamówień Publicznych może wystąpić do sądu o jej unieważnienie, np. jeśli została zawarta w części wykraczającej poza określenie przedmiotu zamówienia zawarte w specyfikacji istotnych warunków zamówienia.
Jakie działania podejmie KIO, jeśli uwzględnieni odwołanie wniesione przez przedsiębiorcę?
Jeżeli umowa w sprawie zamówienia publicznego nie została jeszcze zawarta Izba może nakazać wykonanie lub powtórzenie czynności zamawiającego lub nakazać unieważnienie czynności zamawiającego. Jeśli natomiast umowa została zawarta w okolicznościach dopuszczonych w ustawie Izba może stwierdzić wyłącznie naruszenie przez zamawiającego przepisów ustawy, a przedsiębiorcy pozostaje jedynie możliwość ubiegania się z tego powodu o odszkodowanie w procesie cywilnym. Może się też jednak zdarzyć, że umowa co prawda została zawarta, ale są przesłanki do jej unieważnienia W takiej sytuacji Izba może unieważnić taką umowę i nałożyć na zamawiającego karę finansową, albo też orzec o skróceniu okresu obowiązywania umowy - o ile utrzymanie ważności umowy leży w ważnym interesie publicznym - jednocześnie nakładając na zamawiającego karę finansową. Izba, tak wcześniej, nie może nakazać zawarcia umowy.