Wybór między darowizną a testamentem zależy od indywidualnych okoliczności oraz oczekiwań darczyńcy. Obie formy mają swoje zalety i wady, a ich zastosowanie wymaga starannego rozważenia konsekwencji prawnych oraz finansowych. Oto podstawowe informacje o obu formach przekazania majątku.

rozwiń ›

Decyzja o przekazaniu majątku bliskim może być trudna, szczególnie gdy w grę wchodzą różne możliwości prawne. Najczęściej pod rozwagę bierze się dwie formy: darowiznę i testament. Każda z nich ma swoje zalety i wady, a wybór zależy od indywidualnych okoliczności. Zrozumienie różnic między tymi formami pozwala dokonać świadomego wyboru, który będzie zgodny z oczekiwaniami darczyńcy oraz interesem obdarowanych.

Darowizna – przekazanie majątku za życia

Darowizna to umowa, na mocy której jedna osoba (darczyńca) przekazuje drugiej (obdarowanemu) określony składnik majątku, najczęściej bezpłatnie. Darowizna wymaga odpowiedniego dokumentu, a w przypadku nieruchomości – aktu notarialnego. Ten sposób przekazania majątku odbywa się za życia darczyńcy i powoduje natychmiastowe przeniesienie własności.

Zalety darowizny

1.Kontrola nad przekazaniem majątku – Darczyńca ma pewność, że wybrane osoby już teraz stają się właścicielami składników majątku, co eliminuje ryzyko sporów po jego śmierci.

2.Możliwość ustanowienia dodatkowych warunków – Przykładowo, w przypadku przekazania nieruchomości darczyńca może zastrzec sobie dożywotnie użytkowanie mieszkania (służebność osobistą).

3.Potencjalne korzyści podatkowe – W przypadku darowizn na rzecz najbliższej rodziny (tzw. grupa zerowa, czyli małżonek, dzieci, wnuki, rodzice, rodzeństwo) istnieje możliwość zwolnienia z podatku od darowizn, pod warunkiem zgłoszenia jej w urzędzie skarbowym w ciągu 6 miesięcy.

Wady darowizny

1.Nieodwołalność – Darowizna z zasady jest nieodwołalna, chyba że obdarowany dopuści się rażącej niewdzięczności wobec darczyńcy.

2.Obowiązek zaliczenia na schedę spadkową – Darowizna dokonana za życia darczyńcy jest zaliczana do schedy spadkowej osób, które są uprawnione do zachowku, a więc zstępnych, wstępnych oraz małżonka, co w niektórych sytuacjach może wywołać konflikty między spadkobiercami. Scheda spadkowa to wartość majątku spadkowego według stanu z dnia otwarcia spadku oraz wartości z dnia orzekania, pomniejszona o długi spadkowe. Z kolei zachowek ma za zadanie chronić osoby najbliższe, które nie zostały uwzględnione w testamencie.

3.Koszty notarialne – W przypadku przekazania nieruchomości darowizna wiąże się z dodatkowymi kosztami, takimi jak taksa notarialna czy opłaty sądowe.

Testament – majątek po śmierci

Testament to dokument, w którym osoba (testator) wyraża swoją ostatnią wolę dotyczącą podziału majątku po śmierci. Sporządzenie testamentu pozwala wskazać spadkobierców oraz określić sposób podziału majątku. Testament staje się skuteczny dopiero po śmierci testatora.

Zalety testamentu

1.Możliwość zmiany decyzji – testament można w każdej chwili zmienić lub odwołać, co daje dużą elastyczność w planowaniu przekazania majątku.

2.Precyzyjne określenie spadkobierców – Testator ma prawo wskazać konkretne osoby, które otrzymają majątek, również spoza kręgu ustawowych spadkobierców.

3.Ochrona interesów testatora do końca życia – Majątek pozostaje w dyspozycji testatora aż do jego śmierci, co eliminuje ryzyko utraty kontroli nad własnością.

Wady testamentu

1.Konieczność przeprowadzenia postępowania spadkowego – Po śmierci testatora spadkobiercy muszą przejść przez formalności związane z nabyciem spadku, co może potrwać i wiązać się z kosztami.

2.Możliwość podważenia testamentu – Spadkobiercy ustawowi, którzy zostali pominięci w testamencie, mogą ubiegać się o zachowek lub podważyć testament w sądzie, jeśli istnieją do tego podstawy prawne (np. testament został sporządzony pod przymusem).

3.Podatek od spadku – W przypadku dziedziczenia obowiązują przepisy podatkowe, podobne jak przy darowiznach. Najbliższa rodzina może być zwolniona z podatku, ale muszą zostać spełnione określone warunki, takie jak zgłoszenie spadku w odpowiednim terminie.

Kiedy wybrać darowiznę, a kiedy testament?

  • Darowizna może być bardziej korzystna, gdy chce się za życia uporządkować kwestie majątkowe i uniknąć fundamentalnych sporów między spadkobiercami. Sprawdza się również w sytuacjach, gdy obdarowany pilnie potrzebuje pomocy finansowej lub konkretnego składnika majątku.
  • Testament warto rozważyć, gdy właścicielowi majątku zależy na zachowaniu pełnej kontroli nad majątkiem aż do końca życia lub gdy istnieje potrzeba dokonania bardziej skomplikowanego podziału majątku, np. wskazania spadkobierców spoza rodziny.