Kto dziedziczy? 10 ciekawostek o prawie spadkowym

Prawo spadkowe nie należy do najprostszych i może rodzić wiele pytań. Czy pies, kot i inne zwierzęta mogą dziedziczyć? Kim tak naprawdę jest nasciturus? Jak najlepiej nie sporządzać testamentu? To tylko niektóre z 10 pytań, na które w przystępny sposób odpowiadamy.

1. Kot nie dziedziczy spadku

Po zmarłym spadek mogą odziedziczyć tylko osoby fizyczne lub prawne. Oznacza to, iż zwierzęta takie jak przykładowo pies czy kot nie mogą być spadkobiercami. Możliwa jest jednak sytuacja odwrotna, gdy spadkodawca o tym komu przypadnie pupil zadecyduje w swoim testamencie.

2. Dwie osoby nie mogą sporządzić wspólnego testamentu

Testament może zawierać rozrządzenia tylko jednego spadkodawcy. Przykładowo zatem małżonkowie nie mogą wspólnie sporządzić jednego testamentu. Istnieją jednak testamenty, które potocznie nazywamy „wzajemnymi”. W takim przypadku mąż do całości spadku może powołać żonę, a żona męża. Ważne jest jednak, by były to dwa odrębne testamenty.

3. Chwila otwarcia spadku to moment śmierci spadkodawcy

Spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku. Co to tak naprawdę oznacza? Otóż zgodnie z Kodeksem cywilnym spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy. To ważna definicja, która ma znaczenie m.in. dla określenia kręgu osób, które dziedziczą. Nie może być bowiemspadkobiercą osoba, która nie żyje w chwili otwarcia spadku.

4. Dziecko w łonie matki może dziedziczyć

„Jednakże dziecko w chwili otwarcia spadku już poczęte może być spadkobiercą, jeżeli urodzi się żywe” – tak stanowi art. 927 § 2 Kodeksu cywilnego. Dziecko poczęte, ale jeszcze nie urodzone określa się w prawie łacińskim terminem nasciturus.

5. Testamentu własnoręcznego nie pisze się na komputerze

Istnieje kilka rodzajów testamentów m.in. testament notarialny, ustny czy alograficzny (urzędowy). Jeśli chodzi o testament własnoręczny, to spadkodawca może sporządzić go w ten sposób, że napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą. W wyjątkowych przypadkach można uznać za ważny również testament bez daty. Jednak dla ważności takiego testamentu nie wystarczy na napisać go na komputerze czy maszynie i podpisać. Taki bowiem testament będzie nieważny.

6. Spadkiem po małżonku czasami trzeba się podzielić z teściami

Jeżeli małżonkowie mają wspólne dzieci, to w przypadku dziedziczenia ustawowego w pierwszej kolejności do spadku zostaną powołani właśnie mąż lub żona oraz dzieci. Jednak gdy zmarły nie pozostawił zstępnych (dzieci, wnuków itd.), to spadek odziedziczy z ustawy małżonek i rodzice. Sposobem na uniknięcie takiej sytuacji jest co do zasady testament np. wcześniej wspomniany testament „wzajemny”.

7. Wydziedziczenie oznacza pozbawienie prawa do zachowku

Wydziedziczyć, czyli pozbawić zachowku, można w testamencie, ale tylko z kilku wyraźnie przez przepisy określonych przyczyn. Chodzi tu o sytuacje, gdy uprawniony do zachowku wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Kolejna przesłanka ma miejsce, gdy uprawniony do zachowku dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci. Trzecia zaś dotyczy przypadku uporczywego braku dopełniania względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

8. Przebaczenie ma znaczenie

Spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył. Taki sam skutek wywołuje przebaczenie względem osoby, która może być uznana za niegodnego dziedziczenia.

9. Rozwiedziona żona nie dziedziczy z ustawy

Rozwiedziony małżonek nie dziedziczy z ustawy, nie jest też uprawniony do zachowku. Można go jednak powołać do spadku w testamencie. Co ciekawe, jeżeli spadkodawca złożył pozew rozwodowy i zmarł, to w określonych przypadkach można wyłączyć małżonka od dziedziczenia.

10. Do notariusza tylko zgodnie

Spadkobiercy mogą złożyć w sądzie wniosek o stwierdzenie nabycia spadku. Inną dostępną formą jest też notarialne poświadczenie dziedziczenia. Istnieje jednak kilka sytuacji, gdy notariusz nie będzie mógł sporządzić takiego aktu. Jedną z nich jest spór między spadkobiercami co do tego kto i w jakiej części dziedziczy.