Spadkobiercy nie chcą ponosić nieograniczonej odpowiedzialności za długi zmarłych krewnych. Szczególnie gdy o konieczności uregulowania zobowiązań poinformował dziedziców dopiero komornik
Dlatego projekt nowelizacji kodeksu cywilnego, kodeksu postępowania cywilnego i prawa o notariacie przewiduje, że spadkobierca przyjmuje spadek z dobrodziejstwem inwentarza zawsze, gdy nie złoży w terminie oświadczenia o innym sposobie jego przyjęcia lub o odrzuceniu. Dobrodziejstwo inwentarza, które ma stać się zasadą, oznacza, że za długi spadkowe odpowiada się tylko do wartości stanu czynnego spadku ustalonej w inwentarzu. Przyjęcie tej zasady stanowiłoby fundamentalną zmianę w systemie prawa spadkowego, gdyż dziś spadkobierca, który pozostaje bierny, obejmuje spadek wprost i odpowiada za długi zmarłego bez ograniczenia.
Pojawiły się jednak obawy, że proponowane przepisy nie zabezpieczą dostatecznie interesów wierzycieli spadkodawcy. Podziela je Rada Legislacyjna przy prezesie Rady Ministrów. Najwięcej zastrzeżeń zgłasza do nowej instytucji, jaką ma być prywatny wykaz inwentarza sporządzany przez spadkobiercę, jako alternatywa dla spisu inwentarza opracowywanego przez komornika po wydaniu przez sąd postanowienia w tej sprawie. Projekt przewiduje, że spadkobierca, który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, może złożyć w sądzie lub u notariusza wykaz inwentarza i ujawnić w nim przedmioty majątkowe należące do spadku, przedmioty zapisów windykacyjnych oraz długi spadkowe.
Zdaniem profesorów Karola Weitza i Macieja Kalińskiego, autorów opinii, ograniczenie odpowiedzialności spadkobierców powinno zależeć od ich aktywności. Zapewnienie dużej ochrony z mocy samego prawa spowoduje, że spadkodawcy będą mniej starannie dbali o stan własnego majątku, który wejdzie po ich śmierci do masy spadkowej. Jak przekonują eksperci, konstrukcja spisu i wykazu inwentarza powinna być bardziej przejrzysta i szczelna, co łączy się z koniecznością podwyższenia rygorów staranności w ustalaniu składu spadku przez spadkobierców.
Rada Legislacyjna skrytykowała też przeniesienie do tekstu nowelizacji przepisów rozporządzenia ministra sprawiedliwość w sprawie szczegółowego trybu postępowania przy zabezpieczaniu spadku i sporządzaniu spisu inwentarza (Dz.U. z 1991 r. nr 92, poz. 411), mimo że zawierają tak przestarzałe pojęcia, jak numer bankowego dowodu oszczędności czy imię i nazwisko wkładcy. Zastrzeżenia autorów opinii wzbudziło też wprowadzenie zażalenia na postanowienie o zabezpieczeniu spadku lub sporządzeniu spisu inwentarza w miejsce apelacji.
Resort sprawiedliwości podziela niektóre krytyczne uwagi Rady Legislacyjnej. Zobowiązał się do usunięcia archaicznych pojęć i zrezygnował z wprowadzenia zażalenia zamiast apelacji. Projekt zostanie przekazany do rozpatrzenia przez Komitet ds. Cyfryzacji.
Etap legislacyjny
Projekt ustawy przed akceptacją Rady Ministrów