Pracownik ma ustaloną stawkę godzinową 15 zł. Otrzymuje też premie w zmiennej wysokości do 30 proc. pensji oraz dodatek za staż pracy 300 zł. W grudniu pracownik nie uzyska premii, bo przez połowę miesiąca choruje – zwolnienie lekarskie jest od 15 do 31 grudnia (wynagrodzenie chorobowe; podstawa tego wynagrodzenia – 2588,70 zł). Jednak na koniec miesiąca otrzyma premię świąteczną 300 zł. Jak rozliczyć grudzień pod kątem stawki minimalnej? Czy będzie przysługiwało wyrównanie?

odpowiedź

Nie, za grudzień wyrównanie nie przysługuje. Pracownik uzyska wynagrodzenie oraz dodatek stażowy za przepracowaną część miesiąca, wynagrodzenie chorobowe oraz premię świąteczną.
Gwarancja
Wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy. Warunki realizacji tej normy określają przepisy prawa pracy oraz polityka państwa w dziedzinie płac, przejawiająca się m.in. ustalaniem minimalnego wynagrodzenia za pracę na dany rok kalendarzowy. Wynagrodzenie za pracę to jeden z kluczowych elementów stosunku pracy. Jego definicję ukształtowało jedynie orzecznictwo sądowe. Jest to świadczenie konieczne, o charakterze przysparzająco-majątkowym, które pracodawca jest obowiązany wypłacać okresowo pracownikowi w zamian za wykonaną przezeń pracę, świadczoną na skutek wiążącego go z pracodawcą stosunku pracy odpowiednio do rodzaju, ilości i jakości pracy (uchwała Sądu Najwyższego z 30 grudnia 1986 r., sygn. III PZP 42/86).
W skład każdego wynagrodzenia za pracę, bez względu na obowiązujący u danego pracodawcy system wynagradzania, wchodzi zawsze wynagrodzenie zasadnicze – najczęściej według osobistego zaszeregowania pracownika, określone w stawce miesięcznej czy godzinowej. Może być ono samodzielnym składnikiem lub mogą je uzupełniać inne pozycje, jak premie czy dodatki.
Wynagrodzenie zasadnicze nie zawsze oznacza jednocześnie to minimalne, chyba że wynagrodzenie jest jednoskładnikowe. Wynagrodzenie minimalne jest najmniejszym wynagrodzeniem, jakie za w pełni przepracowany miesiąc może uzyskać pracownik zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy. Jeżeli dana osoba jest zatrudniona na część etatu, wysokość minimalnego wynagrodzenia ustala się w kwocie proporcjonalnej do liczby godzin pracy przypadającej do przepracowania przez takiego pracownika w danym miesiącu, biorąc za podstawę pełną wysokość minimalnego wynagrodzenia. Wynagrodzenie minimalne miesięczne nie dotyczy wykonawców umów zleceń (ich obowiązuje za to minimalna stawka godzinowa) ani pracowników młodocianych zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego (dla nich stawki są określone w odrębnych przepisach).
Ogół składników
Do obliczenia wysokości wynagrodzenia pracownika przyjmuje się przysługujące pracownikowi składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, zaliczone według zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez Główny Urząd Statystyczny do wynagrodzeń osobowych (z wyłączeniami, o których niżej). Obliczając wynagrodzenie, należy przyjąć te składniki i świadczenia, które – zgodnie z objaśnieniami do sprawozdania o zatrudnieniu i wynagrodzeniach składanego do GUS – zostały zaliczone do wynagrodzeń osobowych, a ich sumę porównać do stawki miesięcznej wynagrodzenia minimalnego. Wynagrodzenia osobowe to wynagrodzenia i inne świadczenia z tytułu pracy, wypłacane lub wydawane w naturze (odpowiednio przeliczone). Są nimi w szczególności:
  • wynagrodzenia zasadnicze w formie czasowej, akordowej, prowizyjnej;
  • wszelkie premie, nagrody, zarówno uznaniowe, jak i regulaminowe;
  • dodatki, np. za wysługę lat, za szczególne właściwości pracy, za kwalifikacje, warunki pracy;
  • wynagrodzenia dodatkowe za prace wykonywane w ramach obowiązującego wymiaru czasu pracy, lecz niewynikające z zakresu czynności;
  • wynagrodzenia za czynności przewidziane do wykonania poza normalnymi godzinami pracy w zakładzie lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę (np. dyżury, pełnienie pogotowia domowego);
  • wyrównanie do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę;
  • ekwiwalenty pieniężne za urlop wypoczynkowy;
  • uposażenia posłów i senatorów, odprawy emerytalne, rentowe i parlamentarne posłów i senatorów, odprawy pracowników biur klubów, kół poselskich i senatorskich oraz zespołów parlamentarnych w związku z zakończeniem kadencji Sejmu i Senatu, a także odprawy dla pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie wyboru, z którymi został rozwiązany stosunek pracy w związku z upływem kadencji;
  • świadczenia o charakterze deputatowym (wartość świadczeń w części nieopłaconej przez pracownika) lub ich ekwiwalenty pieniężne (np. deputaty węglowe, energetyczne, środków spożywczych), a także ekwiwalenty za umundurowanie, jeśli obowiązek jego noszenia wynika z obowiązujących ustaw;
  • świadczenia odszkodowawcze (w związku ze skróceniem okresu wypowiedzenia) oraz dodatek wyrównawczy wypłacany pracownikom, których wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.
Lista wymienionych wynagrodzeń osobowych nie jest zamknięta. Jednak biorąc pod uwagę definicję wynagrodzenia osobowego, a także treść art. 86 par. 2 kodeksu pracy (zgodnie z którym wypłaty wynagrodzenia dokonuje się w formie pieniężnej, a częściowe spełnienie go w innej formie jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy przewidują to ustawowe przepisy prawa pracy lub układ zbiorowy pracy), słuszne wydaje się stwierdzenie, że wynagrodzenie minimalne tworzą wypłaty pieniężne i ewentualnie tzw. deputaty, czyli świadczenia w naturze.
Wyłączenia
Do wynagrodzenia minimalnego nie wchodzi:
1) nagroda jubileuszowa,
2) odprawa pieniężna przysługująca pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy,
3) wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych (normalne plus dodatki, względnie zastępujący je ryczałt),
4) dodatek do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej (również w formie ryczałtu),
5) dodatek za staż pracy.
Ponadto do wynagrodzenia minimalnego nie wchodzą należności i świadczenia, które w ogóle nie są kwalifikowane jako „wynagrodzenia”. W załączniku do sprawozdania GUS są to pozycje wymienione jako wyłączenia. Chodzi tu np. o świadczenia wyrównawcze, tj. takie, które nie odwzajemniają pracy, lecz wyrównują ubytki w majątku pracownika w związku z zatrudnieniem – ryczałty za używanie samochodu pracownika dla celów służbowych w jazdach lokalnych, ekwiwalenty za używanie do pracy własnych narzędzi lub sprzętów, należności z tytułu podróży służbowych. Do wyłączeń zalicza się również m.in.:
  • świadczenia z zfśs i świadczenia urlopowe,
  • zasiłki z ubezpieczenia społecznego,
  • wynagrodzenia z dodatkowych umów zleceń,
  • świadczenia z zakresu bhp,
  • wartości polis na życie,
  • odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji.
Do wysokości wynagrodzenia minimalnego nie należy także zaliczać wartości dodatkowych świadczeń pozapłacowych – takich jak pakiety medyczne, zakwaterowanie, karnety sportowe czy samochód służbowy. Po to ustanowiono pewne minimum krajowe, by pracownik mógł zaspokoić podstawowe potrzeby życiowe, w tym nabywanie dóbr i usług. Wliczanie do tego minimum pieniężnego świadczeń niepieniężnych mogłoby to uniemożliwiać.
Kiedy wypłacić uzupełnienie
Jeżeli w danym miesiącu – z uwagi na terminy wypłat niektórych składników wynagrodzenia lub rozkład czasu pracy – obliczone wynagrodzenie pracownika jest niższe od minimalnego wynagrodzenia, uzupełnia się je do tej wysokości, wypłacając wyrównanie łącznie z wynagrodzeniem. Pracownikom wynagradzanym na podstawie godzinowych stawek wynagrodzenia wyrównanie wypłaca się za każdą godzinę pracy. Stanowi ono różnicę między wysokością wynagrodzenia godzinowego – wynikającą z podzielenia minimalnego wynagrodzenia przez liczbę godzin pracy przypadającą do przepracowania w danym miesiącu, w ramach pełnego wymiaru czasu pracy – a wysokością wynagrodzenia uzyskanego pracownika w danym miesiącu, przeliczoną na godzinę pracy.
Z kolei w przypadku miesięcznej stawki wynagrodzenia, które nie przysługuje za pełny miesięczny wymiar czasu pracy, wyrównanie wypłaca się za każdą godzinę pracy. Jest to różnica między wysokością wynagrodzenia godzinowego, wynikającą z podzielenia płacy minimalnej przez nominał dla danego miesiąca dla pełnego wymiaru czasu pracy, a wynagrodzeniem pracownika przeliczonym na godzinę pracy.
Obliczenia
Odnosząc się do stanu faktycznego ze wstępu, zauważmy, że pracownik w grudniu chorował, więc za ten miesiąc siłą rzeczy nie musi osiągnąć minimalnej stawki. Wynagrodzenie chorobowe wynosi bowiem 80 proc. podstawy liczonej na odrębnych zasadach. Półmiesięczna absencja nie pozwala na przyznanie premii, więc za grudzień jej nie będzie. Zostanie jednak wypłacona premia świąteczna, która może być wliczona przy ustalaniu wysokości wynagrodzenia dla celów porównawczych z minimum. Po pierwsze, nie ma takiej gratyfikacji na liście wyłączeń, a po drugie ma ona charakter pieniężny i przychodowy.
Wynagrodzenie za część przepracowaną wynosi 1200 zł:
80 godz. pracy (w okresie od 1 do 14 grudnia) x 15 zł = 1200 zł
Gdyby nie premia świąteczna w wysokości 300 zł, wyrównanie by przysługiwało. Stawka wynikająca z minimalnego wynagrodzenia za pracę w grudniu wynosi 15,48 zł. Stawka pracownika to 15 zł. Różnica między tymi dwiema stawkami wynosi 0,48 zł i tyle by pracownikowi należało dopłacić za każdą godzinę pracy, czyli:
80 godz. x 0,48 zł = 38,40 zł
Natomiast po doliczeniu premii wynagrodzenie łącznie wyniosło 1500 zł (1200 zł + 300 zł). Teraz, po ustaleniu stawki za jedną godzinę, wynosi ona 18,75 zł, czyli więcej niż 15,48 zł:
1500 zł : 80 godz. = 18,75 zł
Należy jeszcze obliczyć wynagrodzenie chorobowe za 17 dni zwolnienia lekarskiego. Podstawę wymiaru tego wynagrodzenia stanowi średnie miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy poprzedzających powstanie niezdolności do pracy (grudzień 2019 – listopad 2020 r.). Wyniosła ona 2588,70 zł. Kwota wynagrodzenia to 1173,51 zł:
2588,70 zł : 30 = 86,29 zł
86,29 zł x 80 proc. = 69,03 zł
69,03 zł x 17 dni = 1173,51 zł
Dodatek stażowy w wysokości 300 zł miesięcznie należy obliczyć za przepracowaną część miesiąca, czyli:
300 zł : 30 = 10 zł
10 zł x 17 dni choroby = 170 zł
300 zł - 170 zł = 130 zł
Lista płac na grudzień 2020 r.
Elementy Kwota Sposób wyliczenia
Przychód 2803,51 zł 1200 zł + 300 zł + 130 zł + 1173,51 zł
Składki na ubezpieczenia społeczne 223,48 zł • podstawa wymiaru: 1630 zł (2803,51 zł – 1173,51 zł)• składka emerytalna: 1630 zł x 9,76 proc. = 159,09 zł• składka rentowa: 1630 zł x 1,5 proc. = 24,45 zł• składka chorobowa: 1630 zł x 2,45 proc. = 39,94 zł• łączna kwota składek: 223,48 zł
Składka na ubezpieczenie zdrowotne– do zapłaty do ZUS– odliczana od podatku 232,20 zł199,95 zł • podstawa wymiaru: 2580,03 zł (2803,51 zł – 223,48 zł, tj. składki na ubezpieczenia społeczne)2580,03 zł x 9 proc. = 232,20 zł2580,03 zł x 7,75 proc. = 199,95 zł
Zaliczka na podatek dochodowy 152 zł Przychód do opodatkowania: 2803,51 • podstawa opodatkowania po zaokrągleniu: 2330 zł [2803,51 zł (przychód) – 250 zł – 223,48 zł (składki ZUS)]• zaliczka do US: 152 zł [(2330 zł x 17 proc.) – 43,76 zł = 352,34 zł (zaliczka na podatek) – 199,95 zł (składka zdrowotna) = 152,39 zł]
Kwota do wypłaty 2195,83 zł 2803,51 zł – (223,48 zł + 232,20 zł + 152 zł)
Podstawa prawna
•art. 6–8 ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2207)
•art. 10 par. 2, art. 13, art. 86 par. 2 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320)