Miniony 2010 r. był czasem wielu zmian w zakresie wymiaru sprawiedliwości. Był owocny w nowe inicjatywy legislacyjne, a także intensywne działania z wykorzystaniem informatycznych technologii.

Oto najważniejsze inicjatywy Ministerstwa Sprawiedliwości podjęte w 2010 r., a także plany na nadchodzący 2011 r.

E-sąd – sukces większy od oczekiwań

Dokładnie rok temu – 1 stycznia 2010 r. - ruszył e-sąd, czyli elektroniczne postępowanie upominawcze. Utworzony wówczas w Sądzie Rejonowym w Lublinie XVI Wydział Cywilny swoją właściwością obejmuje cały kraj.
W trakcie pierwszego roku działania e-sądu wpłynęło do niego prawie 700 tysięcy spraw (dokładnie 686.973 – dane z 30 grudnia 2010 r.).
Z tego 635.751 spraw już załatwiono, w tym 613.153 przez wydanie nakazów zapłaty. Tylko w 18.562 sprawach wniesiono sprzeciwy od nakazów zapłaty (2,9% w stosunku do wydanych nakazów). W 12.367 sprawach stwierdzono brak podstaw do wydania nakazu zapłaty (1,9% ogółu załatwionych spraw). Dotychczas nadano klauzule wykonalności 310.468 nakazom.

Zobacz Podsumowanie pierwszego roku działalności e-sądu

Możliwość przejrzenia księgi wieczystej bez konieczności wizyty w sądzie
Kolejnym działaniem podjętym przez Ministerstwo Sprawiedliwości było uruchomienie możliwości przeglądania ksiąg wieczystych przez Internet.
Polki i Polacy od 16 czerwca 2010 r. bez konieczności wizyty w sądzie – jak to miało miejsce do tej pory – mogą przejrzeć swoją księgę wieczystą nie wychodząc z domu.

Liczba osób, które - już w pierwszym dniu uruchomienia możliwości przeglądania ksiąg przez Internet - skorzystały z tego rozwiązania jest zdumiewająca. Na nasze strony w kilkanaście godzin po uruchomieniu tej usługi zalogowało się ponad 100 tysięcy osób! Do tej pory w ten sposób swoje księgi przejrzało kilka milionów osób. Ogromne zainteresowanie jakim cieszy się uruchomiona przez nas możliwość przeglądania ksiąg wieczystych w Internecie pokazuje ogromną skalę zapotrzebowania na tego rodzaju usługę.

Coraz więcej skazanych z elektronicznymi bransoletkami

Nowoczesne technologie w wymiarze sprawiedliwości to także kolejny etap wdrażania Systemu Dozoru Elektronicznego, czyli możliwości odbywania kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym. Ostatnie 12 miesięcy to czas przełomu w tym Systemie. Z miesiąca na miesiąc coraz większa grupa skazanych zamiast odbywać karę za kratami zakładu karnego, odbywa ją pod dozorem z elektroniczną bransoletką umieszczoną np. na nodze. Aktualnie System Dozoru Elektronicznego znajduje się w trzecim etapie wdrażania i funkcjonuje w apelacjach: białostockiej, krakowskiej, lubelskiej i warszawskiej.

Pierwsze od 10 lat zmniejszenie przeludnienia w zakładach karnych i aresztach śledczych

Od początku 2006 r. realizując przyjęty przez rząd „Program pozyskania 17.000 miejsc w jednostkach organizacyjnych więziennictwa w latach 2006–2009” uzyskano łącznie 13.930 nowych miejsc zakwaterowania. W 2010 r. uzyskano 1.318 nowych miejsc zakwaterowania, przy planowanych 1.275 miejscach.

Pierwsza od 50 lat reforma Służby Więziennej

W 2010 r. z inicjatywy Ministra Sprawiedliwości rozpoczęła się pierwsza od 50 lat reforma więziennictwa. W listopada br. zakończono jej I etap polegający na wdrożeniu oddziałów penitencjarnych. Reforma objęła zakłady karne i areszty śledcze powyżej 200 osadzonych.

Zobacz Podsumowanie zmian w więziennictwie w 2010 roku

Podwyżki dla sędziów, inwestycje w sądownictwo

2010 rok to wyjątkowy czas także dla inwestycji w sądownictwie. Otworzono nowe siedziby sądów w m.in. Łodzi, Częstochowie, Gliwicach i Rzeszowie. Zakończone zostały inwestycje w Bielsku-Białej, Ciechanowie, Ostrołęce.

Przewidywane wykonanie wydatków na budownictwo inwestycyjne (według stanu na 15 października 2010 r.) wynosi prawie 281 milionów zł.

W budżecie na 2011 r. utrzymano prawie czteroprocentowy wzrost wynagrodzeń sędziowskich, który jest efektem przyjętej w 2009 roku regulacji łączącej wynagrodzenia sędziowskie ze wzrostem średniego wynagrodzenia w gospodarce. Tylko sędziowie i nauczyciele, jako jedyne dwie grupy finansowane bezpośrednio z budżetu państwa, mogą liczyć na wzrost wynagrodzeń w przyszłym roku. Był to priorytet Ministra Sprawiedliwości w trakcie prac nad projektem budżetu na rok 2011. Co bardzo ważne, dzięki staraniom Ministerstwa Sprawiedliwości pracownicy sądów zostaną wyłączeni spod planowanej 10% redukcji zatrudnienia w państwowych jednostkach budżetowych

Pozwy zbiorowe

W dniu 19 lipca 2010 r. weszła w życie ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Ustawa wprowadziła unormowanie sądowego postępowania grupowego - spraw w których dochodzone są roszczenia jednego rodzaju, co najmniej 10 osób, oparte na jednakowej podstawie faktycznej lub prawnej, jeżeli istotne okoliczności faktyczne uzasadniające żądanie są wspólne dla wszystkich roszczeń.

Plany na 2011 rok

I. Projekty na etapie prac parlamentarnych.

1. Projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw.
I. czytanie projektu odbyło się na posiedzeniu Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka w dniu 14 grudnia 2010 r. Na 11 stycznia 2011 r. zarządzone zostało wysłuchanie publiczne odnośnie ww. projektu.
Projekt ustawy wprowadza szereg istotnych zmian w ustawie z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych. Dotyczą one przede wszystkim:

wprowadzenia systemu okresowych ocen pracy sędziów połączonych z ich indywidualnym planem rozwoju;

wprowadzenia na poziomie ustawowym kryteriów dokonywania ocen kwalifikacji kandydatów na stanowiska sędziowskie;

wprowadzenia do struktury sądownictwa tzw. menadżera sądowego, co pozwoli na odciążenie prezesów sądów od obowiązków administracyjnych i umożliwi im skoncentrowanie się na kierowaniu podstawową działalnością sądu - działalnością orzeczniczą i pracy z sędziami;


2. Projekt ustawy o zmianie ustawyo przeciwdziałaniu narkomanii oraz niektórych innych ustaw.

Projekt przed I. czytaniem na posiedzeniu Sejmu – skierowany do prac w Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka. Jest przedmiotem opiniowania Komisji Nadzwyczajnej ds. Zmian w Kodyfikacjach. Pierwsze posiedzenie tej Komisji przerwano (zarządzona kolejna opinia eksperta).
Istotą projektowanej regulacji jest wprowadzenie mechanizmów oddziaływania terapeutycznego wobec osób uzależnionych, skazanych za przestępstwa pozostające w związku z uzależnieniem oraz za posiadanie narkotyków.
Ustawa wprowadza możliwość udzielenia przerwy w wykonaniu kary pozbawienia wolności wobec takich osób pod warunkiem poddania się przez nie leczeniu czy podjęciu terapii.
Ustawa wprowadza również możliwość umarzania (bezwzględnego) w pewnych sytuacjach postępowania karnego wobec sprawców posiadających nieznaczne ilości środków odurzających, przeznaczonych na własny użytek. Generalną przesłanką jego stosowania jest niecelowość stosowania represji karnej wobec pewnej grupy osób posiadających narkotyki.
Przygotowaną w Ministerstwie Sprawiedliwości nowelizację przepisów w tym zakresie, poprzedzają badania, które przeprowadziliśmy. Okazało się, że w Polsce w 1999 r. - ostatnim roku obowiązywania starych przepisów ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii - skazano około 1714 dilerów i około 1896 użytkowników Następnie państwo zaostrzyło przepisy wprowadzając odpowiedzialność karną za posiadanie każdej nawet najdrobniejszej ilości narkotyków. W konsekwencji, w 2008 r. za posiadanie skazano grubo powyżej 20 tys. osób (wzrost 10-krotny red.) a za handel skazano niecały 1000 dilerów, czyli o połowę mniej niż wcześniej. Jeżeli liczba osób uzależnionych rośnie, a pokazują to liczby, a z drugiej strony możliwości ścigania przez Państwo handlarzy radykalnie się zmniejszyły, to znaczy, że przepisy funkcjonują źle. Stąd konieczność nowelizacji.
3. Projekt ustawy o zmianie ustawy o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (tzw. S24).

Projekt po I czytaniu na posiedzeniu Sejmu. Skierowany do prac w Komisji Nadzwyczajnej ds. Zmian w Kodyfikacjach.

Głównym celem projektu jest ułatwienie i znaczące przyspieszenie zakładania spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, a także uproszczenie zasad wpisywania takich spółek do Krajowego Rejestru Sądowego.
Podstawowym założeniem projektu jest wprowadzenie alternatywnego modelu tworzenia i rejestrowania spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, które powstały przy wykorzystaniu ustawowego wzorca umowy udostępnianego w systemie teleinformatycznym oraz uproszczenie trybu składania wniosków drogą elektroniczną o wpis tych spółek do Rejestru. Czas na rozpatrzenie wniosku rejestrowego zostanie skrócony do jednego dnia od daty wpływu wniosku.


4. Projekt ustawy o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym.

Projekt po I czytaniu na posiedzeniu Sejmu. Skierowany do prac w Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka.
Projekt ustawy przewiduje wprowadzenie rozwiązań ułatwiających i usprawniających pozyskiwanie dokumentów wydawanych przez Centralną Informację Krajowego Rejestru Sądowego, zapewnienie bezpłatnego dostępu do pełnych aktualnych danych rejestrowych, a ponadto poszerzenie zakresu informacji o podmiotach wpisanych do Rejestru poprzez ujawnienie w nim adresu poczty elektronicznej i adresu strony internetowej, o ile podmiot takie adresy posiada.
Nowela zakłada także możliwość wpisywania do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego numeru identyfikacji podatkowej NIP „z urzędu” bezpośrednio po uzyskaniu przez sąd rejestrowy informacji o nadaniu tego numeru przedsiębiorcy.


II. Projekty planowane do przedłożenia Sejmowi.

1. Projekt ustawy o zmianieustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw.

Projekt objęty planem pracy Rządu – termin realizacji 30 kwietnia 2011 r. Projekt przewiduje m. in. kryminalizację fałszywych alarmów oraz kradzieży i uszkodzenia elementów infrastruktury technicznej.
2. Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny, ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz ustawy – Kodeks karny wykonawczy.
Projekt objęty planem pracy Rządu – termin realizacji 31 marca 2011 r. Projekt wprowadza podstawy prawne do stosowania monitoringu elektronicznego na różnych etapach postępowania karnego (m.in. wprowadza monitoring skazanych za przestępstwa seksualne o charakterze pedofilskim w czasie ich leczenia ambulatoryjnego, po odbyciu kary pozbawienia wolności oraz wprowadza nowy środek zapobiegawczy – areszt domowy (monitorowany elektronicznie).

3. Projekt ustawyo zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (projekt EURO 2012).

Projekt wprowadza m.in. możliwość stosowania wobec skazanych objętych zakazem wstępu na imprezy masowe monitoringu elektronicznego (w miejscu zamieszkania, w czasie trwania objętej zakazem imprezy masowej).
PS/źródło:MS
Zobacz także:

Nowe typy przestępstw w Kodeksie karnym

MS: Nie będzie zmiany wydłużającej 2-letni okres praktyki asystentom