Anna Łukaszewicz-Obierska, radca prawny, wspólnik w kancelarii WKB Wierciński, Kwieciński, Baehr
W zakamarkach polskich regulacji podatkowych przewidziano nawet opodatkowanie przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych. Opodatkowanie tym dotkliwsze, że ustalona stawka podatku dochodowego ma ewidentnie charakter karny i wynosi 75%. Generalnie przepis ten wykorzystywany jest przez organy podatkowe w toku weryfikacji podatników przeprowadzanych w związku z nabyciem nieruchomości. Podatnik zobowiązany jest w takim przypadku wykazać przed organem podatkowych dokumenty potwierdzające, iż udokumentowane dochody wystarczają na pokrycie kosztów nabycia nieruchomości. Na tym tle obecnie najwięcej problemów mają podatnicy opodatkowani kartą podatkową lub osoby uzyskujące dochody za granicą. Grupą zawodową, która często boryka się w tych sprawach z organami skarbowymi są lekarze.
Zgodnie z art. 20 ust. 3 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wysokość przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych ustala się na podstawie poniesionych przez podatnika w roku podatkowym wydatków i wartości zgromadzonego w tym roku mienia, jeżeli wydatki te i wartości nie znajdują pokrycia w mieniu zgromadzonym przed poniesieniem tych wydatków lub zgromadzeniem mienia, pochodzącym z przychodów uprzednio opodatkowanych lub wolnych od opodatkowania.
W urzędach skarbowych są wyspecjalizowane komórki zajmujące się wyłącznie określaniem przychodów ze źródeł nieujawnionych. Urzędnicy skrupulatnie sprawdzają deklaracje podatkowe, wyciągi z kont bankowych na początku roku wydatkowania, średnie koszty utrzymania (w tym wakacje, ubezpieczenie, koszty edukacji dzieci). Jeśli w tym rozrachunku coś się nie zgadza często trudno odnaleźć „zagubione pieniądze”.
Dotychczas linia orzecznictwa administracyjnego w sprawach dochodów ze źródeł nieujawnionych była jednoznaczna: podatnik musi przedstawić dokumenty potwierdzające, że osiągnął opodatkowany dochód w wysokości zapewniającej możliwość pokrycia całkowitych kosztów nabycia nieruchomości. Oczywiście w praktyce oznaczało to wyłącznie uznanie dochodów wynikających z zeznań i deklaracji podatkowych. W ostatnich orzeczeniach Naczelnego Sądu Administracyjnego pojawiły się bardziej liberalne poglądy w odniesieniu do dochodów osiągniętych za granicą. Zdaniem Sądu, jeżeli podatnik przedstawi inne niż rozliczenia podatkowe dowody potwierdzające wykonywanie pracy na określonym stanowisku w określonym czasie powinny one zostać wzięte pod uwagę przez organy podatkowe. Ponadto organy podatkowe powinny także w toku postępowania dowodowego oprzeć się na wskazaniach doświadczenia życiowego oraz wiedzy notoryjnej. Bo przecież doświadczenie życiowe pozwala stwierdzić, że dyplomowany lekarz zatrudniony na okres kilku miesięcy na dyżurach nocnych w latach 70-80 był w stanie zaoszczędzić na mieszkanie w Polsce.
Pomimo pewnego ocieplenia linii orzecznictwa sądów administracyjnych warto przechowywać nawet bardzo stare zeznania i deklaracje podatkowe, zaświadczenia, oświadczenia, dowody wypłaty wynagrodzenia i inne dokumenty. A na początek budowy domy lub zakupu mieszkania zgromadzić wszystkie zaoszczędzone środki na kontach bankowych Nigdy nie wiadomo kiedy fiskus zapuka do drzwi twojego nowego domu.