PROBLEM CZYTELNIKA
Większość majątku zamierzam podarować dzieciom za mojego życia. Za kilka tygodni mam iść do notariusza, żeby przekazać najstarszej córce mieszkanie. Później obdaruję pozostałe dzieci. Otrzymane przez nich części majątku są nierówne i chciałbym, aby tak pozostało. Nie chcę, by po mojej śmierci zostało to zmienione w drodze zaliczania darowizn na schedę spadkową. Jak powinienem postąpić, żeby poszczególne darowizny były z tego zwolnione?
EKSPERT WYJAŚNIA
EWA BEDNAREK
radca prawny z Pactum Kancelarii Prawnej E. Bednarek
Rzeczywiście przepisy przewidują możliwość zaliczania darowizn na schedę spadkową. Stosowanie tego rozwiązania ma na celu przywrócenie właściwych proporcji między korzyściami uzyskiwanymi w ramach dziedziczenia ustawowego między zstępnymi, czyli przede wszystkim dziećmi czy też wnukami i małżonkiem, ze względu na ich zachwianie darowiznami poczynionymi przez zmarłego. Zaliczenie na schedę spadkową przeprowadza się w ten sposób, że wartość darowizn podlegających zaliczeniu dolicza się do spadku lub do części spadku, która ulega podziałowi między spadkobierców obowiązanych wzajemnie do zaliczenia. Następnie oblicza się schedę spadkową każdego z tych spadkobierców. Potem każdemu z nich zalicza się na poczet jego schedy wartość darowizny.
Jednak spadkodawcy mogą mieć wpływ na to, czy i które darowizny będą podlegały takiemu zaliczeniu, a które nie. Istnieje bowiem możliwość zwolnienia darowizn z tego obowiązku. Decydujące znaczenie ma wola spadkodawcy. Najlepiej jest, gdy wyrazi on ją w sposób wyraźny, tak by nie było żadnych wątpliwości. Oświadczenie w tej sprawie może być złożone już przy dokonywaniu darowizny, a także później.
Należy przy tym zaznaczyć, że tego rodzaju obowiązek nie dotyczy wszystkich darowizn. Są też takie, które ze względu na swój charakter nie wymagają dodatkowego zwolnienia. Nie podlegają bowiem zaliczeniu na schedę spadkową drobne darowizny zwyczajowo w danych stosunkach przyjęte. W przepisach nie określono kwotowo, kiedy darowizna spełnia tego rodzaju kryterium. Jest to więc ustalane indywidualnie przy uwzględnieniu okoliczności konkretnego przypadku. W każdym razie przy określaniu, czy określona darowizna miała charakter drobny, bierze się pod uwagę stan majątkowy spadkodawcy i obdarowanego spadkobiercy.
NASZA REKOMENDACJA
Czytelnik może skorzystać z prawa zwolnienia poszczególnych darowizny, z obowiązku zaliczenia ich na schedę spadkową. Jeśli wybiera się do notariusza w celu podpisania umowy darowizny w formie aktu notarialnego i jest pewny, że chce, by była wyłączona z obowiązku zaliczenia na schedę spadkową, to może zamieścić w nim odpowiednie postanowienie. Dzięki temu nie będzie żadnych wątpliwości co do jej charakteru, chociaż przepisy nie przewidują żadnej szczególnej w przypadku tego typu oświadczeń.
Podstawa prawna
■ Art. 1039-1042 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
Notowała MONIKA BURZYŃSKA
