PROBLEM
Czy sytuacje spowodowane wyłącznie siłą wyższą, takie jak oderwania się od obiektu budowlanego sopli lub gzymsu, powinno się uznawać za zajęcie pasa drogowego?
MINISTERSTWO INFRASTRUKTURY INFORMUJE
Przepisy ustawy z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz.U. z 2007 r. nr 19, poz. 115 ze zm.) nie precyzują pojęcia zajęcie pasa drogowego. Z treści przepisów rozdziału 4 ustawy wynika, że zajęcie to ma bardzo szeroki zakres i w zasadzie obejmuje wszelkie formy korzystania z pasa drogowego w sposób inny niż prowadzenie ruchu drogowego przez użytkowników drogi i zarządzanie drogą przez zarządcę. W szczególności wynika to z brzmienia art. 40 ust. 1 tej ustawy, który stanowi, że zajęcie pasa drogi na cele niezwiązane z budową, przebudową, remontem, utrzymaniem i ochroną dróg wymaga zezwolenia zarządcy. Z kolei w przypadku zajęcia pasa drogowego nie ma ustawowych zwolnień od opłaty z tego tytułu, jak też organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego nie mają uprawnień do ustanawiania takich zwolnień. Zajęcie pasa drogowego w rozumieniu ustawy nie jest ograniczone do enumeratywnie wymienionych w niej sytuacji. Podkreślić jednak należy, że zajęcie pasa drogowego, za które jest pobierana opłata, powinno być generalnie działaniem celowym i przewidywalnym. Zgodnie z art. 40 ust. 12 pkt 1 ustawy za zajęcie pasa drogowego bez zezwolenia zarządcy drogi zarządca wymierza w drodze decyzji administracyjnej karę pieniężną. Jednak w sytuacji katastrofy naturalnej, której istotą jest nieprzewidywalność i nagłość istnienia, nie wydaje się właściwe obciążanie przedmiotową karą podmiotów usuwających skutki ich działania.
Przepis art. 40 ust. 14 wyżej wymienionej ustawy nie obejmuje przypadków zajęcia pasa drogowego na skutek oderwania się od obiektu budowlanego sopli, gzymsu, rynny itp. Wskazany przepis dotyczy wyłącznie urządzeń, które najpierw na podstawie zezwolenia zarządcy drogi zostały umieszczone w pasie drogowym, a następnie uległy awarii. Sytuacji, które nie są działaniem określonego podmiotu, lecz wyłącznie działaniem siły wyższej, nie powinno się uznawać za zajęcie pasa drogowego w rozumieniu art. 40 ustawy o drogach publicznych. Natomiast jeżeli było to działanie planowe, wówczas stanowi zajęcie pasa drogowego podlegające opłacie, przy czym ocena każdego przypadku musi być rozpatrywana przez właściwego zarządcę drogi indywidualnie. Należy pamiętać, iż intencją przepisów o zajęciu pasa drogowego i opłatach z tego tytułu było zapewnienie bezpieczeństwa i płynności ruchu drogowego zarówno pojazdów, jak i pieszych. Każde bowiem zajęcie pasa drogowego niezwiązane z potrzebami ruchu drogowego czy zarządzania drogami utrudnia prowadzenie tego ruchu i stanowi zagrożenie dla jego bezpieczeństwa. Dlatego też opłaty za zajęcie pasa drogowego stanowią motywację do maksymalnego skrócenia okresu utrudnień w ruchu drogowym (na podstawie odpowiedzi na interpelacje nr 9970).