Projekt ministerstwa sprawiedliwości przewiduje wprowadzenie nowej, opcjonalnej, możliwości dokonywania zapisów testamentowych pozwalającej na dysponowanie poszczególnymi częściami majątku i wskazywanie, którym osobom mają one przypaść po śmierci właściciela.
"Zdaniem KRS przedstawiona nowelizacja odpowiada niejednokrotnie podnoszonej w doktrynie potrzebie rozszerzenia katalogu czynności prawnych dokonywanych na wypadek śmierci" - głosi stanowisko Rady zamieszczone na jej stronach internetowych. Ponadto według KRS zmiana jest zgodna z oczekiwaniami społecznymi.
Zgodnie z projektem Kodeks cywilny ma zostać uzupełniony o możliwość dokonywania tzw. zapisów windykacyjnych
Na mocy takiego zapisu konkretna z osób będących spadkobiercami otrzymywałaby dany składnik majątku przeznaczony jej w testamencie już w momencie śmierci autora tego testamentu bez konieczności podejmowania dodatkowych działań. Według aktualnego prawa spadkowego możliwe jest tylko dokonanie wskazania wielkości udziałów, w jakich poszczególne osoby mają dziedziczyć majątek. Właściwy podział spadku dokonywany jest zaś na drodze postępowania pomiędzy spadkobiercami.
"Pozytywnie należy ocenić, zwłaszcza z uwagi na skutki praktyczne, stan, w którym nowe prawo stanowić będzie podstawy do realnego wpływu na sposób podziału majątku" - oceniła KRS w wydanej opinii.
Jak zaznaczyła Rada rozważyć należy jednak zastąpienie proponowanego w projekcie określenia "zapis windykacyjny" nazwą "zapis ze skutkiem rzeczowym". W ocenie Rady nowa nazwa bardziej odpowiadałaby istocie nowelizacji.
Przepisy dotyczące zapisu windykacyjnego miałyby funkcjonować obok obowiązujących dotychczas zapisów zwykłych. Projekt ministerstwa znajduje się od końca sierpnia na etapie uzgodnień międzyresortowych.
Na etapie prac legislacyjnych w komisji sejmowej jest z kolei od połowy lipca inny z projektów - autorstwa Senatu - dotyczący tej kwestii. Zgodnie z zapisami projektu senackiego miałaby zostać wprowadzona instytucja darowizny na wypadek śmierci. Obdarowany otrzymywałby określoną część majątku z chwilą śmierci darczyńcy. W ocenie ministerstwa rozwiązanie problemu za pomocą zapisu windykacyjnego jest jednak pomysłem lepszym, dającym się łatwiej wprowadzić do istniejącego porządku prawnego.