Polski konsul zapewnia pomoc obywatelom polskim, którzy przebywają w tym kraju, gdzie sprawuje on swój urząd bez względu na to, czy są turystami, pracują na czarno albo na podstawie zezwolenia, studiują albo postanowili osiedlić się tam na stałe. Pomaga osobom aresztowanym i zatrzymanym, reprezentuje obywateli polskich przed sądami, wykonuje czynności związane z zabezpieczeniem spadków, a nawet może udzielić pomocy finansowej na pokrycie kosztów powrotu do kraju.

Konflikt z prawem

Obywatel polski aresztowany lub w inny sposób pozbawiony wolności za granicą powinien od razu domagać się, aby umożliwiono mu kontakt z konsulem albo aby przynajmniej zawiadomiono go o jego zatrzymaniu. Konsul czuwa nad tym, aby zatrzymany miał ochronę prawną i był traktowany zgodnie z prawami państwa, w którym został pozbawiony wolności oraz zgodnie z prawem i zwyczajami międzynarodowymi. Na przykład może domagać się, aby udzielono informacji o przyczynach zatrzymania i stawianych zarzutach, odwiedzić ich, porozumiewać się z nimi, a nawet z ich rodziną i bliskimi.
Natomiast już podczas toczącego się postępowania przed sądem lub innym organem udziela obywatelowi polskiemu informacji o stanie sprawy i o przepisach dotyczących postępowania.

Przed zagranicznym sądem

Każdy obywatel polski, nie tylko zatrzymany, może żądać od konsula informacji o przepisach regulujących jego prawa, interesy i obowiązki, które obowiązują w danym państwie. Natomiast już po powrocie do kraju emigrant, który pozostawił niezakończone sprawy za granicą może nadal korzystać z pomocy konsula. Na przykład na jego wniosek konsul wystąpi do zagranicznego sądu o odpis orzeczenia sądowego, a także pomoże mu uzyskać dokumenty, na przykład stanu cywilnego i zaświadczenia pracy.
Natomiast z urzędu konsul podejmuje niezbędne czynności przed sądami i władzami zagranicznego państwa dla ochrony praw i interesów Polaków, jeżeli z powodu nieobecności lub z innej ważnej przyczyny sami nie mogą bronić ich i nie ustanowili pełnomocników.

Pieniądze na powrót

Obywatelowi polskiemu przebywającemu czasowo w innym kraju konsul może udzielić pomocy finansowej na pokrycie kosztów powrotu, jeżeli on sam nie może ich pokryć. Pomoc udzielana jest za poręczeniem majątkowym lub bez niego. Jednakże zawsze otrzymaną kwotę trzeba zwrócić. Konsul może też pośredniczyć w przekazaniu pieniędzy na pokrycie kosztów powrotu do Polski. Pomoc udzielana jest na pisemny wniosek sporządzony na formularzu, który można otrzymać w konsulacie.
Udzielenie pomocy za poręczeniem majątkowym polega na tym, że równowartość kwoty, jaką wypłacił konsul, poręczyciel (osoba fizyczna lub instytucja) w kraju wpłaci na rachunek bankowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych albo urzędu konsularnego. Kwota poręczenia zostanie przekazana poręczycielowi dopiero wówczas, gdy po powrocie do kraju obywatel polski sam ureguluje zobowiązanie.
W ZASTĘPSTWIE NOTARIUSZA
Konsul sporządza i poświadcza wypisy, odpisy, wyciągi i kopie dokumentów, poświadcza własnoręczność podpisów i znaków ręcznych na dokumentach, datę okazania dokumentów, pozostawanie osoby przy życiu lub w określonym miejscu oraz stawiennictwo albo niestawiennictwo osoby.