Przed wejściem w związek małżeński, a także w trakcie jego trwania, można zdecydować się na rozdzielność majątkową. Osobne majątki nie sprawiają jednak, że małżonkowie po sobie nie dziedziczą. Jak przebiega ten proces?
Czym jest rozdzielność majątkowa?
Rozdzielność majątkowa ma miejsce, gdy małżonkowie posiadają osobne majątki. Bez względu na to, skąd pochodzą dochody – z pracy, z działalności, z dziedziczenia, każda strona ma osobisty majątek, nie łączą się one i nie należą do obojga małżonków.
Na rozdzielność majątkową często decydują się na przykład przedsiębiorcy, którzy dysponują znacznym majątkiem. Dzięki temu nie wpływają na niego zobowiązania czy długi drugiej strony. Może to być forma zabezpieczenia w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej.
O rozdzielności majątkowej stanowi ustawa z dnia 25 lutego 1964 roku – Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Według art. 51, kiedy umownie ustanowi się rozdzielność majątkową, to każdy z małżonków zachowuje majątek nabyty zarówno przed, jak i po zwarciu umowy. Art. 51(1) mówi z kolei o tym, że każdy z małżonków samodzielnie zarządza swoim majątkiem.
Dziedziczenie przy rozdzielności majątkowej
Istnieje błędne przekonanie, że rozdzielność majątkowa jest jednoznaczna z wykluczeniem małżonka z dziedziczenia. Jednak tak naprawdę nie ma ona wpływu na dziedziczenie. W przypadku, kiedy żona lub mąż umierają, druga strona małżeństwa otrzymuje spadek bez względu na to, czy ustanowiło się wcześniej rozdzielność.
Pierwszy pod uwagę w przypadku dziedziczenia jest testament. Jeśli jednak nie został on sporządzony, wówczas ma miejsce dziedziczenie ustawowe, w którym małżonek jest brany pod uwagę jako pierwszy w kolejności.
Kolejność dziedziczenia przy rozdzielności majątkowej
Mimo rozdzielności majątkowej małżonek dziedziczy w pierwszej kolejności – wraz z dziećmi, w równych częściach. Część, która przypada małżonkowi nie może być jednak mniejsza niż 25 proc. całości spadku.
Z kolei w przypadku małżeństw, w których nie ma dzieci, wraz z małżonkiem dziedziczą rodzice osoby zmarłej czy też rodzeństwo lub zstępni rodzeństwa. Rodzicom przypada 25 proc. całości spadku.
Jeżeli zmarły małżonek nie ma rodziców, rodzeństwa czy zstępnych oraz dzieci, to spadek przejmuje w całości drugi małżonek.
Czy przy rozdzielności majątkowej dziedziczy się długi?
Jednym z powodów, dla których małżeństwa decydują się na rozdzielność majątkową, jest ochrona przed długami. Jednak w przypadku śmierci jednego z małżonków mąż lub żona osoby zmarłej dziedziczy długi.
Jeżeli małżonek przyjmie po zmarłej żonie lub po zmarłym mężu spadek z długami, to odpowiada za nie całym swoim majątkiem. Istnieje jednak instytucja odrzucenia spadku. Można również przyjąć go z dobrodziejstwem inwentarza – wówczas małżonek odpowiada za długi, ale wyłącznie do wartości spadku, który odziedziczy.
Konieczne jest podjęcie decyzji na temat dziedziczenia długów w terminie do 6 miesięcy od momentu otwarcia spadku. Można go wówczas przyjąć lub odrzucić.
Małżonek otrzymuje spadek przy rozdzielności majątkowej
W przypadku kiedy małżonek otrzymuje spadek (na przykład po swoich dziadkach), ale pozostaje w ustroju rozdzielności majątkowej, to odziedziczony majątek należy tylko do niego, ponieważ przy rozdzielności nie występuje majątek wspólny.