Subskrybuj nas na Youtube
Testament notarialny można podważyć, wykazując, że spadkodawca działał pod wpływem błędu. Chodzi o mylne wyobrażenie o rzeczywistym stanie spraw lub brak takiego wyobrażenia.
TEZA Testament notarialny, jak każdy akt notarialny, powinien zawierać oświadczenie osoby, od której pochodzi. Treść tego oświadczenia może być przygotowana przez notariusza wcześniej.
STAN FAKTYCZNY Sąd Rejonowy stwierdził, że spadek po Felicji C. na podstawie testamentu notarialnego nabył w całości Andrzej C., syn Felicji C. W sprawie sporządzenia tego testamentu rozmawiał telefonicznie z notariusz Janiną K. W tym samym dniu Andrzej C., po uzyskaniu zgody matki na sporządzenie testamentu w domu w Sulmierzycach, ponownie zatelefonował do rejent, której Felicja C., na żądanie notariusz, podała swoje dane personalne.
Po tej rozmowie telefonicznej Andrzej C. pojechał po notariusz i przywiózł ją do domu w Sulmierzycach.
Podczas rozmowy z notariusz Felicja C. poprosiła ją, aby opuściła pokój, gdyż chciała porozmawiać z synem. Rozmowa trwała około 5 minut. Po tej rozmowie notariusz wróciła do pokoju i zapytała Felicję C., jaka jest jej wola. Spadkodawczyni oświadczyła, że chce wszystko zapisać synowi Andrzejowi.
Ze względu na to, że Felicja C. nie była w stanie podpisać aktu notarialnego, poproszono inną osobę, A.S., aby wpisała imię i nazwisko spadkodawczyni i podpisała się pod tuszowym odciskiem palca spadkodawczyni. A.S. była obecna podczas składania przez spadkodawczynię tuszowego odcisku palca, wytarła jej tusz z palca. Po sporządzeniu testamentu Andrzej C. odwiózł notariusz. Spadkodawczyni poprosiła A.S., aby zachowała w tajemnicy fakt sporządzenia testamentu.
Drugi syn Felicji C. wniósł o zmianę postanowienia o stwierdzenie nabycia spadku.
Sąd rejonowy nie znalazł jednak podstawy do uwzględnienia wniosku. Wnioskodawca złożył apelację. Sąd okręgowy oddalił ją. Wniesiono więc skargę kasacyjną.
UZASADNIENIE Sąd Najwyższy oddalił skargę. Z podstawy faktycznej nie wynika, aby sporządzony w formie aktu notarialnego testament był dotknięty wadami powodującymi jego nieważność. Sąd nie ustalił, że jest on dotknięty wadą dotyczącą podpisu, mogącą uzasadniać zarzut naruszenia art. 88 ustawy prawo o notariacie (Dz.U. z 2002 nr 42, poz. 369 ze zm.).
W związku z tym zarzutem należy zauważyć, że ze względu na to, że spadkodawczyni na sporządzonym testamencie złożyła tuszowy odcisk palca, ewentualne wady aktu notarialnego w tym zakresie wymagałyby podniesienia w skardze kasacyjnej – czego skarżący nie zrobił – odpowiedniego zarzutu naruszenia art. 87 prawa o notariacie.
Nie ma też ustaleń faktycznych, które pozwoliłyby podzielić zarzut skarżącego, że mający formę aktu notarialnego testament nie odpowiada wymaganiom określonym w art. 94 par. 2 prawa o notariacie.
Z tych samych powodów nie może odnieść zamierzonego skutku zarzut naruszenia prawa o notariacie polegający – według skarżącego – „na przyjęciu, że nie zachodzą okoliczności powodujące przekonanie, że testament został sporządzony pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści”. Błąd oznacza mylne wyobrażenie o rzeczywistym stanie spraw lub brak takiego wyobrażenia.
Takie mylne wyobrażenie o rzeczywistości lub brak wyobrażenia może się stać przyczyną złożenia oświadczenia woli, a więc także sporządzenia testamentu.
Jednakże ze stanowiących podstawę zaskarżonego postanowienia ustaleń faktycznych – wbrew przekonaniu skarżącego – nie wynika, aby spadkodawczyni sporządziła testament pod wpływem błędu co do jego treści lub błędu co do pobudki działania.
W konsekwencji nie ma podstaw do przyjęcia, iż uzasadnione jest przypuszczenie, że gdyby spadkodawczyni nie działała pod wpływem błędu, nie sporządziłaby testamentu tej treści.
Testament notarialny, jak każdy akt notarialny, powinien zawierać oświadczenie osoby, od której pochodzi.
Nie jest jednak wykluczone – co wyjaśniono w orzecznictwie – aby treść tego oświadczenia została przygotowana przez notariusza wcześniej, również na podstawie wskazań innej osoby. Istotne jest jednak, aby zostały dochowane wymagania określone w art. 94 par. 1 prawa o notariacie.
Postanowienie Sądu Najwyższego z 31 stycznia 2013 r., sygn. akt II CSK 334/12
Ważne orzeczenie
● W postanowieniu z 14 czerwca 2012 r. w sprawie I CSK 564/11 SN nie wykluczył możliwości przygotowania treści oświadczenia również na podstawie wskazań innej osoby.
Akt notarialny to najbezpieczniejsza forma testamentu
/>
Teresa Mróz, sędzia Sądu Apelacyjnego w Warszawie
Kodeks cywilny przewiduje różnorakie formy dla oświadczenia ostatniej woli spadkodawcy. Jedną z tych form jest testament sporządzony w formie aktu notarialnego, który uważany jest za najbezpieczniejszą i najtrudniejszą do obalenia formę testamentu, z uwagi na charakter dokumentu (dokument urzędowy) oraz udział w czynności notariusza.
Niemniej jednak również testament notarialny może się okazać nieważny, czy to z powodu naruszenia wymogów formalnych dotyczących jego sporządzenia określonych w przepisach prawa o notariacie, czy to z powodu zakazów podmiotowych określonych w art. 84 pr. not. czy art. 957 par. 1 k.c., czy też z innych przyczyn, na przykład wady oświadczenia woli spadkodawcy.
Okoliczność bowiem, że testament został sporządzony w formie aktu notarialnego, nie stoi na przeszkodzie udowadnianiu jego nieważności przewidzianej w art. 945 k.c. W tej sytuacji na osobie zainteresowanej spoczywa obowiązek wykazania zaistnienia okoliczności powodujących nieważność takiego testamentu.