Czy osoby w związkach nieformalnych dziedziczą po sobie z ustawy? Kiedy konieczny będzie testament? Co w przypadku dzieci? Jakie zmiany zakładają przepisy o rejestrowanych związkach partnerskich? Oto najważniejsze informacje!
Kiedy osoby w związkach nieformalnych dziedziczą po sobie?
Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami osoby pozostające w związkach nieformalnych nie znajdują się w kręgu spadkobierców ustawowych.
Kodeks cywilny wymienia tu następujące osoby bliskie spadkodawcy:
- małżonek;
- dzieci i dalsi zstępni (wnuki, prawnuki);
- rodzice;
- rodzeństwo i zstępni rodzeństwa (np. bratanica, siostrzeniec);
- dziadkowie, ich dzieci i wnuki;
- pasierb, pasierbica (jeżeli nie żyją ich rodzice)
i szczegółowo określa to w jakiej kolejności i części dziedziczą te osoby.
Ważne
Aby zatem przekazać majątek po śmierci partnerowi, partnerce, trzeba sporządzić testament. W określonych przypadkach będzie się to wiązało z uprawnieniem innych krewnych do zachowku.
Przykład
W testamencie do całości spadku został powołany partner spadkodawcy. Spadkodawca w chwili swojej śmierci nie miał dzieci ani małżonka. Żyją jednak jeszcze jego rodzice, którzy będą mogli domagać się wypłaty zachowków.
Jeżeli jednak partnerzy w związku nieformalnym doczekali się dzieci i żyją one w chwili otwarcia spadku (czyli śmierci spadkodawcy), to będą one dziedziczyły również jako spadkobiercy ustawowi..
Przykład
Pani Jagoda i pan Wacław nigdy nie zawarli związku małżeńskiego i nie sporządzali testamentów. Mają jednak dwoje dzieci. W przypadku śmierci któregoś z rodziców dzieci te odziedziczą z ustawy spadek w częściach równych.
Czy będą zmiany dotyczące dziedziczenia przez osoby w związkach nieformalnych?
Do konsultacji publicznych i opiniowania zostały skierowane dwa projekty ustaw dotyczące uregulowania sytuacji osób pozostających w związkach partnerskich, zarówno tych jedno-, jak i różnopłciowych. Chodzi o projekt ustawy o rejestrowanych związkach partnerskich oraz projekt wprowadzający tę ustawę. Oba zostały przegotowane przez ministrę ds. równości Katarzynę Kotulę. Wprawdzie w koalicji rządzącej nie ma zgody co do tego czy projektowane ustawy są rządowe, niemniej warto wspomnieć o zaproponowanych w nich rozwiązaniach.
Jeśli te przepisy weszłyby w życie, to osoba w związku partnerskim byłaby powołana do spadku z ustawy w pierwszej kolejności obok dzieci spadkodawcy, tak jak małżonek. Dziedziczyłaby tak jak mąż czy żona również w dalszej kolejności na zasadach określonych w Kodeksie cywilnym. Ponadto osoby w związkach partnerskich miałyby tak jak małżonkowie prawo do zachowku i podlegałyby możliwości wydziedziczenia.
Ważna zmiana ma też dotyczyć podatku od spadków i darowizn. „Partnerzy w związkach nieformalnych dziedziczą po sobie wyłącznie, jeżeli sporządzili testamenty – wówczas obciążeni są jednakże podatkiem od spadku, który w tym przypadku wynosi nawet 20%” – czytamy w uzasadnieniu do przepisów wprowadzających. Po zmianach osoby żyjące w związkach partnerskich będą mogły skorzystać ze zwolnienia z opodatkowania nabycia własności rzeczy i praw z tytułu dziedziczenia, darowizny czy zachowku. Ponadto, osoby te będą zaliczone do I grupy podatkowej, którą tworzą członkowie najbliższej rodziny.
Czym będzie związek partnerski?
Związek partnerski będzie można zawrzeć w urzędzie stanu cywilnego, będzie tu obowiązywała prostsza procedura niż w przypadku zawarcia małżeństwa. Rozwiązanie takiego związku będzie możliwe na zgodny wniosek obu osób lub jednej. Projektowane przepisy kompleksowo regulują sytuację związków partnerskich, wprowadzając zmiany w ponad 200 obowiązujących obecnie ustawach.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (j. t. Dz. U. z 2024 r., poz. 1061; ost. zm. Dz. U. z 2024 r., poz. 1237);
Projekt ustawy o rejestrowanych związkach partnerskich (UD87);
Projekt ustawy wprowadzającej ustawę o rejestrowanych związkach partnerskich (UD88).
