Zachowek to zabezpieczenie dla bliskich krewnych spadkodawcy, których pominięto w testamencie. Przysługuje on tym, którzy zgodnie z ustawowym dziedziczeniem mieliby prawo do części spadku. Czy zachowek może się przedawnić? Wyjaśniamy.
Roszczenie o zachowek stanowi istotne narzędzie ochrony prawnej dla bliskich zmarłego, którzy mogli zostać pominięci w testamencie lub otrzymali mniejszą część spadku, niż wynikałoby to z ustawowych zasad dziedziczenia. Według art. 991 Kodeksu Cywilnego uprawnionymi do wystąpienia z roszczeniem o zachowek są zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy. Roszczenie to kieruje się przeciwko osobie, która została wyznaczona jako spadkobierca w testamencie.
Ile wynosi zachowek?
Wartość zachowku zależy od statusu osoby uprawnionej do jego otrzymania. Może on wynosić połowę lub dwie trzecie tego, co przysługiwałoby danej osobie w przypadku dziedziczenia według zasad ustawowych. Zachowek podwyższony, czyli o wartości dwóch trzecich udziału spadkowego, jest przyznawany tylko w wyjątkowych okolicznościach. Dotyczy to sytuacji, gdy osoba uprawniona do rekompensaty:
- jest trwale niezdolna do pracy,
- jest małoletnim zstępnych zmarłego.
Zachowek – czy ulega przedawnieniu?
Zachowek podlega terminowi przedawnienia. Oznacza to, że osoby uprawnione muszą zgłosić swoje roszczenia w określonym czasie, po którym ich prawo do dochodzenia zachowku wygasa bezpowrotnie. Jest to zabezpieczenie mające na celu ochronę interesów zarówno spadkobierców, jak i osób bliskich zmarłemu, które prawo uznaje za godne ochrony majątkowej, nawet jeśli testament wskazuje inaczej.
Przedawnienie zachowku – ważny termin
Termin przedawnienia roszczeń o zachowek wynosi 5 lat. Ważne jest jednak, aby zwrócić uwagę na sposób, w jaki ten czas jest liczony. Początek biegu terminu przedawnienia nie jest związany bezpośrednio z datą śmierci spadkodawcy, lecz rozpoczyna się od momentu ogłoszenia testamentu. Dotyczy to zarówno testamentów sporządzonych w formie notarialnej, jak i tych, które zostały zatwierdzone przez sąd.
Uniknięcie daty przedawnienia roszczenia do zachowku jest niemożliwe. Istnieje jednak możliwość przerwania tego terminu, co wiąże się z ponownym rozpoczęciem liczenia czasu. Przerwanie biegu przedawnienia może nastąpić tylko, gdy:
- rozpoczęto działania prawne przed sądem lub innym odpowiednim organem, który ma kompetencje do rozstrzygania spraw lub egzekwowania praw,
- osoba, przeciwko której skierowano roszczenie, formalnie przyznała jego zasadność,
- rozpoczęto procedurę mediacji między stronami.
Gdy bieg przedawnienia roszczenia o zachowek zostaje przerwany, termin do jego zgłoszenia rozpoczyna się na nowo. Nowy okres przedawnienia zaczyna być liczony od momentu, kiedy przyczyna, która doprowadziła do przerwania biegu, całkowicie ustaje.