Postępowanie spadkowe wiąże się z uregulowaniem formalności dotyczących pozostawionej masy spadkowej i uzyskaniem tytułu do spadku. Jednak nie wszystkie formalności związane ze spadkiem będą wymagały przeprowadzenia postępowania spadkowego. Kiedy i w jaki sposób przeprowadzone jest postępowanie spadkowe? Jak uzyskać informacje na temat toczącej się sprawy?
Nabycie spadku. Kiedy postępowania spadkowe, kiedy bez?
Spadkobierca nabywa spadek wraz z chwilą otwarcia spadku, a więc postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia będą miały jedynie charakter deklaratoryjny, czyli potwierdzający istnienie prawa do spadku.
- Nie wszystkie formalności związane ze spadkiem będą wymagały przeprowadzenia postępowania spadkowego. Wszczęcie postępowania jest konieczne m.in. gdy w masie spadkowej znajdują się nieruchomości, pieniądze na rachunkach bankowych czy ruchomości podlegające rejestracji np. samochód – mówi Emilia Brzozowa prawniczka w APM Poniatowska-Maj Kancelaria Prawna sp. k.
Postępowanie spadkowe przed sądem lub przed notariuszem
Postępowanie spadkowe może toczyć się przed sądem lub przed notariuszem. Wybór procedury może być uzależniony od kilku czynników. Jeżeli pomiędzy spadkobiercami panują dobre relacje i treść ewentualnego testamentu nie jest kwestionowana, strony mogą zdecydować się na notarialne postępowanie spadkowe. Jednak, gdy powstają wątpliwości co do treści ostatniej woli zmarłego, nie jest możliwe ustalenie wspólnego stanowiska wśród spadkobierców lub nieznany jest ich krąg, możliwe jest przeprowadzenie postępowania przed sądem.
Ile trwa postępowanie spadkowe? Procedura
W postępowaniu przed notariuszem strony sporządzają protokół dziedziczenia oraz akt poświadczenia dziedziczenia. - Co do zasady postępowanie przed notariuszem trwa znacznie krócej, jednak może być droższe – twierdzi prawniczka. - Sądowe postępowanie trwa dłużej, a okres ten w zależności od skomplikowania stanu sprawy może obejmować od kilku miesięcy do nawet kilku lat, w zależności od tego w jakim terminie od złożenia wniosku zostanie wyznaczona rozprawa oraz czy możliwe będzie podjęcie wszelkich niezbędnych ustaleń podczas pierwszej rozprawy. Przepisy nie przewidują określonego terminu, w którym sąd jest zobowiązany do wydania orzeczenia. Po zakończeniu postępowania sąd wyda postanowienie w sprawie nabycia spadku.
Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku w postępowaniu sądowym może zostać złożony przez osobę mającą w tym interes, prawodawca nie precyzuje charakteru ,,interesu”, a więc należy przyjąć, że może to być zarówno interes prawny jak i majątkowy, moralny, społeczny. Postępowanie będzie toczyło się przed sądem spadku w trybie nieprocesowym zgodnie z przepisami art. 669-679² Kodeksu postępowania cywilnego. W toczącym się postępowaniu sąd z urzędu bada kto jest spadkobiercą po osobie zmarłej, a także wzywa osobę, u której może znajdować się testament do jego złożenia. Jeżeli spadkodawca sporządził testament, sąd dokona jego otwarcia oraz ogłoszenia.
Zatem czas trwania postępowania spadkowego będzie uzależniony od wielu czynników m.in. składu masy spadkowej, ilości spadkobierców, istnienia bądź nieistnienia testamentu czy relacji pomiędzy spadkobiercami. Prawodawca nie wskazuje w jakim terminie powinno zostać podjęte postępowanie spadkowe, oznacza to, że spadkobierca może wystąpić o potwierdzenie prawa do spadku w każdym czasie, nawet wiele lat po śmierci spadkodawcy.
Jak dowiedzieć się o sprawie spadkowej?
Osoby zainteresowane prowadzonym postępowaniem spadkowym lub chcące zweryfikować czy zostały powołane do spadku mogą uzyskać taką informację w Rejestrze Spadkowym, w którym publikowane są informacje o krajowych aktach poświadczenia dziedziczenia, sądowych stwierdzenia nabycia spadku, a także wydanych w Polsce europejskich poświadczeniach spadkowych.
Jak wskazuje Brzozowa, rejestr nie umożliwia weryfikacji pełnej treści dokumentów, jednak pozwala uzyskać dane instytucji, które powinny być w posiadaniu właściwych dokumentów.
- Jeżeli zainteresowany podejrzewa, że postępowanie spadkowe zostało wszczęte lub już zakończone, może zwrócić się do sądu spadku z prośbą o udzielenie informacji o postępowaniu. Sąd jest zobowiązany do zbadania kręgu spadkobierców, a więc w razie wszczęcia postępowania, osoby powołane do spadku powinny zostać poinformowane o toczącej się sprawie – twierdzi prawniczka.