Ograniczenie kręgu uprawnionych do dziedziczenia ustawowego i rozszerzenie katalogu przesłanek niegodności dziedziczenia to zmiany w prawie spadkowym, które przewiduje projekt nowelizacji kodeksu cywilnego oraz innych ustaw.
Pracuje nad nim Ministerstwo Sprawiedliwości. Obecnie kodeks cywilny przewiduje trzy przypadki, w których sąd może uznać potencjalnego spadkobiercę za niegodnego dziedziczenia. Chodzi o sytuacje, gdy dopuścił się on umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciw spadkodawcy, zastosował groźbę lub podstęp w momencie sporządzenia lub odwołania testamentu albo świadomie ukrył, zniszczył lub przerobił dokument. Osobę taką traktuje się tak, jakby nie dożyła otwarcia spadku.
Ustawodawca chce, by katalog rozszerzyć o czwartą przesłankę: uporczywe uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego lub opiekowania się spadkodawcą. Chodzi o to, by ktoś, kto w żaden sposób nie pomagał bliskiemu za życia, nie dziedziczył niezasadnie jego majątku.
Druga zmiana dotyczy zawężenia kręgu osób uprawnionych do dziedziczenia i wyłączenie z niego dalekich krewnych, często w rzeczywistości nieutrzymujących kontaktów ze spadkodawcą. Regulacja będzie dotyczyła jednak jedynie dziedziczenia ustawowego – testator zachowa pełną swobodę rozporządzania swoim majątkiem w drodze testamentu.
Nowym rozwiązaniem będzie zawieszenie biegu terminu na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku na czas trwania postępowania, jeśli wymagana jest zgoda sądu. To istotne dla małoletnich, w których imieniu muszą działać przedstawiciele ustawowi, co wymaga dodatkowej zgody sądu w osobnym postępowaniu. Obecnie zawity termin na złożenie oświadczenia wynosi sześć miesięcy i nie można go wydłużyć. Jeżeli spadkobierca nie złoży w tym czasie żadnego oświadczenia, uznaje się, że przyjmuje spadek z dobrodziejstwem inwentarza, co nie zawsze jest korzystne. Nowa regulacja ma zapobiec sytuacjom, w którym przedłużające się postępowanie prowadzi do wygaśnięcia terminu i pozbawienia uprawnionego możliwości wyboru. Nie będzie również konieczności prowadzenia osobnego postępowania przez sąd opiekuńczy. Zgody na dokonanie czynności w imieniu małoletniego ma udzielać ten sam sąd, w którym prowadzone jest postępowanie spadkowe.
Większość regulacji ma zacząć obowiązywać po trzech miesiącach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.
Etap legislacyjny
Projekt w trakcie opiniowania
