Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że radny, który podpisał umowę z radą gminy na świadczenie usług porządkowych, traci mandat. W ocenie NSA zakaz zawarty w art. 24d ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 z późn. zm.) odnosi się także do radnego, a jego złamanie powoduje wygaśnięcie mandatu.
Przepis stanowi, że wójt nie może powierzyć radnemu gminy, w której radny uzyskał mandat, wykonywania pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej.
Jak wyjaśniła sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego Barbara Adamiak, pojęcia pracy użytego w tym przepisie nie można odnosić tylko do kodeksu pracy i stosunków pracowniczych. Sporna regulacja należy do grupy przepisów antykorupcyjnych i chodzi tu o pojęcie pracy w szerokim potocznym znaczeniu.

Zakres umowy

Spór w sprawie dotyczył umowy, którą rada zleciła swojemu radnemu wykonanie zadania pt. prace porządkowe. Wykonawca miał wywozić własnym traktorem nieczystości z terenów miejskich na wysypisko komunalne. Usługi miały być wykonywane także przy pomocy grup osób, nad którymi po specjalnym przeszkoleniu wykonawca miał sprawować dozór.
Umowa była terminowa i określała szczegółowe zasady wynagrodzenia. Przewidywała też obowiązek prowadzenia przez wykonawcę dziennika przepracowanych godzin i przedstawiania go co tydzień do akceptacji.



Wygaszenie mandatu

Wojewoda uznał, że zawarcie tego rodzaju umowy narusza prawo i pociąga za sobą konieczność wygaszenia mandatu radnemu. Rada nie zgadzała się na wygaszenie mandatu, a potem zaskarżyła zarządzenie zastępcze wojewody.
Sprawa trafiła do sądu administracyjnego. Sąd I instancji ostatecznie uchylił rozstrzygnięcie wojewody. Co prawda, nie zgodził się, że art. 24d ustawy o samorządzie gminnym odnosi się tylko do wójta.
W jego ocenie konsekwencje złamania zakazu ponosi także radny. Niemniej jednak zdaniem sądu I instancji przepis nie zakazuje zawierania jakichkolwiek kontraktów cywilnoprawnych między radnym a gminą, w której uzyskał on mandat. Prawodawca zabrania jedynie umów zobowiązujących radnego do wykonywania pracy w znaczeniu ścisłym, a nie potocznym.

Pojęcie pracy

Wojewódzki sąd administracyjny odwołał się do przepisów kodeksu pracy i cech stosunku pracy. WSA uznał, że umowa zawarta między gminą a radnym nie spełnia cech charakterystycznych dla stosunku pracy, więc nie doszło do złamania zakazu z przepisu antykorupcyjnego.
Sąd kasacyjny uchylił jednak wyrok sądu I instancji i oddalił skargę rady gminy.
Wyrok jest prawomocny.
Sygn. akt II OSK 1834/09.