Pijany kierowca ma tracić pojazd lub – gdy nie jest jedynym właścicielem – płacić jego równowartość. Jeśli jednak rozbije auto, nie będzie miał ani jego, ani pieniędzy. A to niejedyne absurdy projektowanego rozwiązania
Tyle tylko, że jak tłumaczy prof. Andrzej Sakowicz z wydziału prawa Uniwersytetu w Białymstoku, ustrojodawca na płaszczyźnie konstytucyjnej nie pozwala na pominięcie zasady proporcjonalności w stosunku do przepadku bądź jakiejkolwiek innej reakcji karnej na czyny zabroniony. Ustrojodawca nie rugował jej w stosunku do którejś z dolegliwości kierowanej do obywatela.
– Zarówno w stosunku do kar, jak i nawiązek, a także środków karnych, zasada proporcjonalności cały czas obowiązuje. Trybunał Konstytucyjny stosował tą zasadę również do wielu sankcji o charakterze administracyjnym. Dlatego ja nie znajduję podstaw do stwierdzenia, że ograniczenie praw i wolności jednostki, które dokonywane jest poprzez środek reakcji prawnokarnej, a nie kary jako takiej, nie musi spełniać wymogów z art. 31 ust. 3 konstytucji.
Jak dodaje prof. Sakowicz, z tej normy wynika również, że każda taka reakcja ustawodawcy jest dopuszczalna tylko wtedy, gdy za pomocą innych środków osiągnięcie danego celu nie jest możliwe.
Auto zniszczone, ale płacić trzeba
Ale to nie wszystko. Choć deklarowanym celem przepadku pojazdu lub jego równowartości ma być też pozbawienie możliwości ponownego popełnienia przestępstwa to w rzeczywistości sankcje są o wiele bardziej uciążliwe. Otóż w zgodnie z proj. art. 44b par. 3 k.k. sąd będzie zobligowany do orzeczenia przepadku równowartości pojazdu, gdy dojdzie do jego zniszczenia lub znacznego uszkodzenia.
- Wyraźnie widać, że celem projektodawcy jest maksymalne skumulowanie dolegliwości, tak aby sprawca, którego pojazd uległ zniszczeniu lub znacznemu uszkodzeniu, musiał jeszcze ponieść koszt przepadku jego równowartości według stanu sprzed zniszczenia lub uszkodzenia. Nie jest to rozwiązanie racjonalne. Warto zaakcentować, że to rozwiązanie nie pełni funkcji przepadku, jaką jest uniemożliwienie popełnienia kolejnego przestępstwa przy wykorzystaniu tego samego narzędzia. Wszak, gdy dojdzie do zniszczenia pojazdu, to nie ma już potrzeby uniemożliwiania poprzez przepadek popełnienia kolejnego przestępstwa przy wykorzystaniu tego pojazdu. Wykorzystanie to, z powodu jego zniszczenia, jest już i tak niemożliwe – tłumaczy prof. Daniluk.
Przy czym zniszczenie pojazdu nie musi przecież wcale wiązać z wyrządzeniem krzywdy innym uczestnikom ruchu. Tak samo będzie potraktowany także pijany kierowca, który jadąc sam, zakończy podróż na przydrożnym drzewie i będzie jedynym poszkodowanym w zdarzeniu.
- Do takich absurdów niewątpliwie będą prowadziły tak ukształtowane przepisy. Dlatego nie mogę ocenić pozytywnie jakiejkolwiek regulacji pozwalającej na orzeczenie przepadku samochodu. Także z uwagi na różnego rodzaju komplikacje, dotyczące m.in. kwestii właścicielskich – ocenia prof. Sakowicz.
I choć przepadek pojazdu jest stosowany w takich krajach jak Dania, Francja, Estonia, Finlandia oraz w niektórych niemieckich landach, to jak zauważa prof. Sakowicz, systemy poszczególnych państw bardzo wąsko wprowadzają tą sytuacje. – Albo w sytuacjach, gdy stężenie alkoholu jest znaczne, lub sprawca jest recydywistą w tym zakresie, albo gdy stężenie alkoholu u sprawcy jest bardzo duże i doprowadził on do śmiertelnego wypadku lub skutkującego ciężkimi obrażeniami ciała. W Estonii na przykład przepadek pojazdu możliwy, jeżeli w czasie orzekania stanowi on własność sprawcy. Przepadek pojazdu nie jest rozwiązaniem powszechnie stosowanym. To, co proponuje rząd jest wyrazem czystego populizmu penalnego – konkluduje prof. Sakowicz, który zwraca uwagę, że statystyki dotyczące liczby pijanych kierowców jak i zdarzeń drogowych z ich udziałem, nie wskazują na potrzebę wprowadzenia takich regulacji prawnych.
/>
