W szczególnych sytuacjach, kiedy postępowanie zostanie umorzone, sąd będzie mógł orzec, że koszty procesu w części lub w całości pokryje Skarb Państwa lub oskarżony. Wynika to z senackiego projektu nowelizacji kodeksu postępowania karnego.
– Zapis ten jest dosyć ogólny i mogą się pojawić wątpliwości dotyczące interpretacji sformułowania „szczególne sytuacje” – mówi Rafał Dębowski, adwokat, członek Naczelnej Rady Adwokackiej. Dodaje jednak, że warto wprowadzić do kodeksu postępowania karnego tego typu regulację.

Koszt pełnomocnika

Zgodnie z uzasadnieniem do projektu nowelizacji taką sytuacją niewątpliwie będzie śmierć oskarżonego w czasie postępowania. Tak było w przypadku sprawy Anny K. i jej córki Katarzyny K., które występowały w charakterze pokrzywdzonych i oskarżycielek posiłkowych w postępowaniu przeciwko lekarzowi. Kobietę i córkę reprezentował adwokat. Postępowanie zostało jednak umorzone, ponieważ oskarżony zmarł. Wtedy kobiety zwróciły się do sądu o zasądzenie zwrotu kosztów wynajęcia adwokata. Ich żądanie zostało oddalone. Sąd stwierdził, że art. 632 pkt 2 kodeksu postępowania karnego wyłącza możliwość zasądzenia zwrotu kosztów w takiej sytuacji. Zgodnie z kwestionowaną regulacją w sprawach z oskarżenia publicznego w razie umorzenia postępowania Skarb Państwa nie pokrywa kosztów wynikających z udziału w nim pełnomocnika z wyboru.

Prawo do sądu

Ta sprawa była punktem zapalnym. Na przypadek Anny K. i jej córki Katarzyny K. powołał się w swoim wyroku Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 18 października 2011 (SK 39/09). Orzekł wtedy, że art. 632 pkt 2 ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego jest niezgodny z art. 45 ust. 1 konstytucji i powinien zostać zmieniony. Zakwestionowane przepisy kodeksu postępowania karnego, jak argumentowali sędziowie trybunału, w przypadku śmierci oskarżonego uniemożliwiają zasądzenie na rzecz pokrzywdzonego i oskarżyciela posiłkowego należności za udział w postępowaniu adwokata lub radcy prawnego z wyboru. Trybunał Konstytucyjny przyznał, że taka regulacja narusza gwarantowane przez konstytucję prawo do sądu oraz sprawiedliwej procedury.
Etap legislacyjny
Projekt