Możliwość powrotu posiedzeń jawnych, dopuszczenie w szerszym zakresie tzw. rozpraw na odległość oraz wznowienie - już wkrótce - terminów procesowych i sądowych, to główne spośród zmian obowiązujących w większości od poniedziałku - przekazało Ministerstwo Sprawiedliwości.

Wszystkie te rozwiązania zawiera tzw. tarcza antykryzysowa 3.0, która w piątek została opublikowana w Dzienniku Ustaw, a większość jej rozwiązań weszła w życie w sobotę, zaś w odniesieniu do sądownictwa de facto od poniedziałku.

Jak przekazało MS w poniedziałkowym komunikacie zgodnie z tą ustawą od 18 maja "w sądach ponownie mogą być przeprowadzane wszystkie postępowania jawne, a więc z udziałem stron i świadków", czyli na przykład sprawy rozwodowe i adopcyjne.

Jednocześnie jednak "w wielu nowych rodzajach spraw będzie można uzyskać wyrok bez rozprawy, aby nie narażać zdrowia uczestników postępowań sądowych". Jak dodano sąd będzie mógł je rozstrzygnąć na posiedzeniu niejawnym, po odebraniu od stron pisemnych stanowisk albo odebraniu zeznań od świadków na piśmie.

"Będzie tak, gdy względy bezpieczeństwa epidemicznego nie pozwalają na normalną rozprawę, a sąd nie dysponuje sprzętem umożliwiającym przeprowadzenie rozprawy na odległość" - przekazał resort sprawiedliwości.

Generalnie natomiast - w celu minimalizacji ryzyka zachorowania dla obywateli - rozprawy będą mogły odbywać się na odległość. W miarę możliwości technicznych przesłuchania świadków lub biegłych będą odbywały się więc w trybie wideokonferencji z innego pomieszczenia w sądzie. Zdalnie można będzie też przesłuchiwać np. osadzonych w zakładach karnych, bez konieczności transportowania ich do sądów.

Jednocześnie rozszerzono katalog spraw sądowych, które mają pilny charakter i powinny być rozpoznawane bez zwłoki. Już wcześniej do takich spraw zaliczano m.in. sprawy dotyczące nieletnich, przemocy w rodzinie. "Będą to sprawy, w których stosowane jest tymczasowe aresztowanie, dotyczące podjęcia warunkowego umorzenia postępowania i wykonania kary warunkowo zawieszonej, a także np. o wyrażenie zgody na zabieg medyczny" - zaznaczyło w poniedziałek MS.

Ponadto - już wkrótce - czyli w terminie siedmiu dni od dnia wejścia ustawy w życie, ponownie zaczną biec terminy procesowe i sądowe, np. na zaskarżenie orzeczenia lub wniesienie pisma procesowego do sądu. W ocenie resortu pozwoli to "na zakończenie wielu czekających na rozstrzygnięcie spraw, również tych, które nie posiadają statusu pilnego". "Terminy, które uległy zawieszeniu, będą biegły w dalszym ciągu, a te, które nie rozpoczęły biegu, zaczną biec" - wyjaśniło MS. W związku z zagrożeniem koronawirusem na mocy uchwalonych w końcu marca przepisów wstrzymano nierozpoczęty i zawieszono rozpoczęty bieg wielu terminów sądowo-procesowych.

Spośród innych zmian umożliwiono bezpieczniejsze załatwianie spraw u notariusza poprzez możliwość korzystania z dokumentów elektronicznych, które mogą mu być dostarczane, za pomocą ePUAP. "Chodzi np. o odpisy aktów stanu cywilnego, dokumenty wydawane przez organy ewidencji gruntów, dokumenty planistyczne, dokumenty wydawane przez organy administracji skarbowej. Wydrukowany i poświadczony przez notariusza dokument będzie miał moc prawną dokumentu elektronicznego" - przekazano.

MS zaznaczyło także, że "nie dla każdej osoby, która zamierzała przystąpić do prawniczego egzaminu zawodowego w marcu 2020 r. nowy termin w tym roku jest odpowiedni". "Dlatego przewidziano dla takich osób zwrot pełnej – uiszczonej już – opłaty za egzamin. Dla osób przygotowujących się do egzaminów zawodowych proponujemy uprawnienie do urlopu płatnego, szkoleniowego w części niewykorzystanej z powodu odwołania egzaminu" - poinformował resort.

Egzaminy zawodowe - adwokacki i radcowski - pierwotnie miały odbyć się od 24 do 27 marca. Zostały odwołane, a obecnie planuje się je od 23 do 26 czerwca.

Na mocy nowych przepisów, rady osiedli w spółdzielniach mieszkaniowych będą mogły podejmować decyzje w sposób zdalny, tak jak rada nadzorcza i zarząd spółdzielni.