Członkowie zarządu odpowiadają solidarnie ze spółką z o.o. za jej zobowiązania, gdy egzekucja przeciwko niej okazała się bezskuteczna. Kiedy można mówić o bezskutecznej egzekucji? Odpowiedzi na pytania udziela dr Sebastian Koczur, adwokat.
Bezskuteczność egzekucji nie występuje wyłącznie wówczas, gdy negatywnie zakończy się postępowanie egzekucyjne przeciwko spółce. Zachodzi także w razie wykazania, że stan majątkowy spółki z o.o. nie pozwala na zaspokojenie jej wierzyciela.
Nawet Sąd Najwyższy w swoim orzecznictwie przyjmuje szeroki zakres sytuacji, w których egzekucję prowadzoną przeciwko dłużnikowi uznaje się za bezskuteczną. W wyroku z 10 kwietnia 2008 r. (sygn. akt IV CSK 15/08) stwierdził np., że bezskuteczność egzekucji może okazać się w jakikolwiek sposób.
W wyroku z 26 czerwca 2003 r. (sygn. akt V CKN 416/01) uznał zaś, że ustalenie wystąpienia przesłanki bezskuteczności egzekucji może nastąpić na podstawie każdego dowodu, z którego wynika, że spółka nie ma majątku pozwalającego na zaspokojenie wierzyciela.
Natomiast zdaniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie (wyrok z 15 czerwca 2012 r. sygn. akt I ACa 1098/11) zwykłe postanowienie o umorzeniu egzekucji jest uznawane za wystarczający środek dowodowy, za pomocą którego wierzyciel może wykazać bezskuteczność egzekucji z majątku spółki. Taki dokument potwierdza, że z egzekucji nie uzyska on sumy wyższej od jej kosztów.
Czy egzekucja jest bezskuteczna również wtedy, gdy mimo że wierzyciel wskazał na pewien składnik majątku dłużnika, to nie został z niego zaspokojony?
Nie. Bezskuteczność egzekucji powinna mieć charakter obiektywny, ustalony na podstawie całości majątku spółki. Zdaniem SN, gdy spółka dysponuje nadającymi się do egzekucji prawami majątkowymi, wówczas bezskuteczność egzekucji wobec niej należy oceniać pod kątem zachowania się wierzyciela.
Chodzi o to, czy wyczerpał w sposób właściwy przysługujące mu środki, aby zaspokoić się z istniejącego majątku spółki. Zdarza się przecież, że kończy się postępowanie egzekucyjne, a wierzyciel nie zostaje zaspokojony ze wskazanych przez siebie we wniosku praw majątkowych spółki, natomiast istnieje inny majątek spółki pozwalający na zaspokojenie wierzyciela.
Wierzyciel nie dokłada więc starań, aby odzyskać długi. Czy może wówczas winą za bezskuteczność egzekucji obarczyć dłużnika?
Nie. Bierność wierzyciela może ograniczyć, a nawet uniemożliwić skuteczną realizację egzekucji. W wyroku z 16 listopada 2011 r. (sygn. akt V CSK 515/10) SN podkreślił, że nieuzyskanie przez wierzyciela zaspokojenia dlatego, że nie podjął we właściwym czasie egzekucji przeciwko spółce, mimo że była możliwa, zwalnia członka zarządu od odpowiedzialności.
W tej sytuacji wierzyciel nie może wykazywać, że egzekucja przeciwko spółce okazała się bezskuteczna.