Gwarancja wystawiana przez bank na zlecenie wykonawcy zabezpiecza inwestora przed ryzykiem utraty zaliczki i oddaniem budynku z wadami - mówi Anna Wawrzyńczak, radca prawny z kancelarii CMS Cameron McKenna.
Inwestorzy, podejmując współpracę budowlaną z wykonawcami, coraz częściej żądają gwarancji bankowej. Dlaczego?
Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego wykonawca, który podpisuje umowę o roboty budowlane, podejmuje zobowiązanie wobec inwestora do wykonania i oddania mu obiektu przewidzianego w umowie. Konstruowanie obiektu budowlanego przez wykonawcę stawia inwestora wobec wielu różnych ryzyk, a wynikające z nich zagrożenia są tym bardziej realne, im mniej jest w obrocie gospodarczym stabilności i pewności. W dobie globalnego kryzysu finansowego inwestorzy żądają gwarancji częściej niż w warunkach ustabilizowanej gospodarki, gdy znając wykonawcę, potrafią zadowolić się zabezpieczeniami wynikającymi z samej umowy. Gdy przybywa ryzyk, na jakie są narażeni, decydują się na dodatkowe zabezpieczenia kontraktu przez gwarancję bankową. Takie zabezpieczenie wystawia bank na rzecz inwestora na zlecenie wykonawcy (art. 81 ustawy – Prawo bankowe, Dz.U. 2002 r. nr 72, poz. 665 z późn. zm.).
Jakie są typowe ryzyka, które uzasadniają żądanie od wykonawcy gwarancji bankowej?
Gwarancja wystawiana na zlecenie wykonawcy może zabezpieczać między innymi zwrot wypłaconej mu przez inwestora zaliczki, prawidłowe wykonanie obiektu budowlanego czy usunięcie wad i usterek, gdyby doszło do ich ujawnienia już po odbiorze robót.
Na czyją rzecz wystawiana jest taka gwarancja?
Gwarancja zwrotu zaliczki bądź zadatku wystawiana jest na rzecz inwestora w sytuacji, kiedy inwestor wypłacił wykonawcy zaliczkę lub odpowiednio zadatek, a wykonawca nie wykonał umowy oraz odmówił zwrócenia zaliczki lub odpowiednio dwukrotności zadatku. Z kolei gwarancja usunięcia wad zabezpiecza ryzyko nieusunięcia wad przez wykonawcę. Zobowiązuje go ona do wypłaty określonej w treści gwarancji kwoty, w przypadku gdy już po wykonaniu zobowiązania wynikającego z umowy wychodzi na jaw, że wykonany obiekt budowlany ma usterki bądź wady, których wykonawca nie usunął na żądanie inwestora.
Co jest istotą gwarancji bankowej?
Gwarancja dobrego wykonania umowy, jaką wykonawca przedstawia inwestorowi, zobowiązuje bank do wypłaty inwestorowi określonej kwoty, w przypadku niewykonania bądź nienależytego wykonania kontraktu przez wykonawcę. Istotą tej gwarancji jest zapłata określonej kwoty w razie niewykonania bądź nienależytego wykonania przez wykonawcę zobowiązań umownych, zwłaszcza kiedy wykonawca nie zapłacił inwestorowi – zgodnie z kontraktem – odszkodowania lub kary umownej, do czego był zobowiązany najpierw. Gwarancja bankowa jest więc jednostronnym zobowiązaniem banku do wykonania świadczenia pieniężnego na rzecz beneficjenta gwarancji – inwestora – bezpośrednio albo za pośrednictwem innego banku. Do wypłaty dochodzi po spełnieniu przez podmiot uprawniony, tj. przez inwestora – beneficjenta określonych warunków. Te zaś mogą być stwierdzone na podstawie dokumentów, jakie inwestor załączy do sporządzonego przez siebie we wskazanej formie żądania zapłaty.
Jakie związki i zależności zachodzą między kontraktem łączącym inwestora i wykonawcę a gwarancją bankową?
Gwarancja bankowa stanowi w istocie zobowiązanie abstrakcyjne. Oznacza to, że przede wszystkim jest ona całkowicie oderwana od stosunku podstawowego łączącego bank oraz wykonawcę. Gwarancja nie jest również akcesoryjna w tym sensie, że wysokość świadczenia banku jest niezależna od wysokości zobowiązania wykonawcy wobec inwestora. Dodatkowo zobowiązanie do zapłaty ani jego wysokość nie są uzależnione od powstania czy rozmiarów szkody. Te główne cechy gwarancji bankowej są również jej podstawowymi zaletami z punktu widzenia inwestora.