Spadkobiercy zmarłej osoby mogą sprawdzić czy spadkodawca sporządził swój testament. Od 2011 r. działa w Polsce Notarialny Rejestr Testamentów. W (NORT) można odnaleźć informacje - czy dana osoba sporządziła i zarejestrowała testament oraz w jakiej Kancelarii Notarialnej został on złożony.

W jaki sposób odnaleźć testament

Notarialny Rejestr Testamentów działa od 5 października 2011 r. i jest częścią europejskiej sieci wymiany informacji o testamentach działającej pod nazwą Stowarzyszenie Sieci Rejestrów Testamentów (ARERT). W ramach sieci współpracują notariaty Austrii, Belgii, Bułgarii, Francji, Grecji, Holandii, Luksemburga, Łotwy, Niemiec, Polski, Rumunii, Słowacji i Węgier.

Dostęp do systemu mają wyłącznie notariusze. Tylko oni mogą rejestrować testamenty i tylko za ich pośrednictwem, po przedstawieniu aktu zgonu testatora, można uzyskać informację na temat sporządzonych notarialnie i zarejestrowanych w NORT testamentów. Można uzyskać też potwierdzenie, że żaden testament nie został zarejestrowany przez danego spadkodawcę.

Wniosek o udzielenie informacji z NORT powinien być sporządzony na piśmie i zawierać dane wystarczające do identyfikacji testatora.

Zanim spadkodawca nie umrze, wpis pozostaje niejawny. Notariusz dostaje informację o zarejestrowanych testamentach lub ich braku dopiero, gdy powoła się na dokument, poświadczający iż doszło do śmierci testatora. Również sam spadkodawca - za życia - może pozyskać informacje dotyczące własnych testamentów.

Czy każdy testament jest wpisywany do Rejestru

Wpis do NORT nie jest obowiązkowy. Testament rejestrowany jest wyłącznie na wniosek spadkodawcy, który może być złożony bezpośrednio w testamencie notarialnym, w protokole przyjęcia testamentu własnoręcznego na przechowanie lub w oddzielnym protokole, jeśli przedmiotem rejestracji jest testament notarialny dotychczas niezarejestrowany.

Jeśli spadkodawca zmieni swoją wolę, może zażądać usunięcia starego testamentu z rejestru oraz sporządzić i zarejestrować nowy. Zarejestrowanie testamentu w NORT jest dla spadkodawcy dobrowolne.

Darowizna od teściowej – kiedy z podatkiem, a kiedy bez podatku?
Darowizna od teściowej – kiedy z podatkiem, a kiedy bez podatku?

Zobacz również

W rejestrze można zarejestrować testament sporządzony w formie aktu notarialnego oraz testament własnoręczny, jeżeli jest przechowywany u notariusza.

Jak testament trafia do rejestru

Aby doszło do wpisu w NORT konieczny jest wniosek testatora. Składa się go:

  • bezpośrednio w testamencie notarialnym,
  • w protokole przyjęcia testamentu własnoręcznego na przechowanie, albo
  • w oddzielnym protokole, jeśli przedmiotem rejestracji jest testament notarialny dotychczas nie zarejestrowany lub testament własnoręczny przechowywany już przez notariusza, który ma go zarejestrować.

Co daje Notarialny Rejestr Testamentów

Zarejestrowanie testamentu w NORT zmniejsza ryzyko nieodnalezienia testamentu, czy też jego ujawnienia z opóźnieniem. Dodatkową zaletą jest ułatwienie ujawnienia wszystkich testamentów testatora po jego śmierci za pomocą jednej czynności dokonywanej w kancelarii notarialnej – bez potrzeby długotrwałych i czasochłonnych poszukiwań.

NORT nie zawiera informacji dotyczącej treści testamentu, ani danych osobowych spadkobierców. Potwierdza tylko fakt, że dany spadkodawca sporządził i zarejestrował testament. Rejestr wskazuje, w której kancelarii notarialnej można otrzymać wypis tego dokumentu.

Dostęp do treści testamentu i możliwość stwierdzenia dziedziczenia na jego podstawie wymaga wykazania interesu prawnego na ogólnych zasadach prawa spadkowego.

Wpis nieobowiązkowy - jak inaczej odszukać testament?

Testamenty sporządzone w formie aktu notarialnego teoretycznie można odnaleźć w inny sposób. Notariusz w swojej kancelarii przechowuje je przez dziesięć lat, po czym przekazuje je do archiwum ksiąg wieczystych właściwego sądu rejonowego.

Wcześniej przydałoby się wiedzieć, do której kancelarii notarialnej trzeba się zwrócić. Jeśli ta nie znajdzie dokumentu u siebie, pozostają tysiące innych kancelarii.

Jeszcze większym problemem są testamenty spisane bez udziału notariusza. Mimo że dla sądu mają taką samą wartość jak te sporządzone przez notariusza, to dużo łatwiej mogą zaginąć. Bywa, że celowo niszczą je spadkobiercy niezadowoleni z zapisów. Czasami spadkodawca chowa testament tak skutecznie, że odnalezienie go staje się niemożliwe.