Nowelizacja Prawa budowlanego, która weszła w życie 19 września 2020 r. zrewolucjonizowała niektóre etapy procesu inwestycyjno-budowlanego poprzez ich znaczące uproszczenie i przyspieszenie. Głównym celem tzw. dużej noweli było zmniejszenie liczby dokumentów i procedur, których wymaga się na samym starcie inwestycji.

Jedną z kilku instytucji zmienionych przez Ustawodawcę stała się kwestia związana z pozwoleniami na budowę ich terminem ważności oraz listą obiektów, na które takie pozwolenia nie będą dłużej wymagane.

Planując realizację inwestycji budowlanej takiej jak budynek mieszkalny wielorodzinny, budynek biurowy czy budynek przemysłowy, co do zasady należy liczyć się z tym, że takie przedsięwzięcie będzie wymagać pozwolenia na budowę. Dokument ten to nic innego jak decyzja administracyjna niezbędna do rozpoczęcia i prowadzenia budowy lub wykonywania robót budowlanych.

Dotychczas obowiązujący stan prawny często wprowadzał w konsternację co do rozróżnienia w jakich przypadkach inwestor musi dokonać zgłoszenia zamiaru prowadzenia prac stosownemu organowi, kiedy potrzebuje jego zgody oraz co może wykonać bez załatwiania jakichkolwiek formalności. Prawo budowlane wyróżnia bowiem inwestycje, które wymagają uzyskania pozwolenia na budowę, inwestycje, które można przeprowadzić na podstawie zgłoszenia oraz takie które nie wymagają żadnych formalnych czynności.

Stworzenie jasnego i czytelnego katalogu prac, które można wykonać bez pozwolenia właściwego organu stanowi krok milowy w drodze do pełnej realizacji wolnościowych postulatów właścicieli i inwestorów obiektów budowlanych. Taki katalog zawiera znowelizowany art. 29 Ustawy Prawo Budowlane, który wymienia obiekty, nie wymagające pozwolenia na budowę, a jedynie zgłoszenia, a także te które nie wymagają ani uzyskania pozwolenia ani zgłoszenia. Jest to katalog zamknięty co oznacza, że tylko wymienione w nim obiekty budowlane mogą być wybudowane bez uprzedniego dopełnienia formalności.

Bez wątpienia nie wszystkie budowy i roboty budowlane znajdują się na jednakowym poziomie zaawansowania i należą do skomplikowanych pod względem techniczno-budowlanym. Ratio legis ww. przepisu odnosi się do zwolnienia wymienionych w nim zamierzeń budowlanych od reglamentacji prawnej. Warto podkreślić, że celem ustawodawcy nie jest całkowite wyłączenie wymienionych obiektów z Prawa Budowlanego a jedynie objęcie ich uproszczoną procedurą w postaci zgłoszenia zamiaru ich wykonywania zgodnie z art. 30 ust. 1 PB. Właściwy organ administracji architektoniczno-budowlanej dokonuje analizy planowanych robót pod kątem zgodności z normami prawa budowlanego i wydaje zgodę dorozumianą poprzez niewniesienie sprzeciwu wobec dokonanego zgłoszenia.

Przechodząc do konkretnych przykładów, wśród obiektów zwolnionych z obowiązku uzyskania pozwolenia na ich budowę wymagających jednak zgłoszenia, znalazły się miedzy innymi: wolno stojące budynki mieszkalne jednorodzinne, których obszar oddziaływania mieści się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane; sieci wodociągowe, kanalizacyjne czy cieplne, wolnostojące garaże, wiaty czy parterowe budynki gospodarcze o powierzchni zabudowy do 35m2 a także przydomowe ganki i oranżerie ograniczone ww. powierzchnią zabudowy. Katalog obiektów realizowanych na podstawie zgłoszenia został więc znacznie rozszerzony w stosunku do dawnego stanu prawnego.

Opierając się na treści art. 3 pkt. 6 PB przez budowę należy rozumieć wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, a także odbudowę, rozbudowę i nadbudowę obiektu budowlanego. Dokonując wykładni racjonalnej ww. przepisu, można dojść do wniosku, że instytucją zgłoszenia objęta jest także rozbudowa, odbudowa i nadbudowa budynku mieszkalnego jednorodzinnego, oczywiście pod warunkiem, że obszar oddziaływania takiej inwestycji będzie się mieścił w całości na działce lub działkach na których te roboty zostały zaprojektowane.

Z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę ale także zgłoszenia zamiaru pracy zwolnione są inwestycje dotyczące między innymi: altan działkowych i obiektów gospodarczych, o których mowa w ustawie z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych, wiat przystankowych i peronowych, stanowisk postojowych dla samochodów osobowych do 10 stanowisk włącznie, wolno stojących kabin telefonicznych, szaf i słupków telekomunikacyjnych, parkometrów z własnym zasilaniem, przydomowych basenów i oczek wodnych o powierzchni do 50 m2, czy pochylni przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych. Wymóg uzyskania zgody organu nie dotyczy też wszelkich urządzeń do przechowywania, wysyłania oraz odbierania przesyłek, bankomatów, biletomatów i innych automatów o wysokości do 3 metrów. Ta regulacja stała się odpowiedzią na szerokie orzecznictwo sądowe zaliczające te urządzenia do budowli co z kolei pociągało za sobą konieczność uzyskania pozwolenia na tego typu inwestycje.

W nowelizacji jest też zwolnienie z obowiązku uzyskiwania pozwolenia na budowę, między innymi dla instalacji gazowych wykonywanych wewnątrz i na zewnątrz użytkowanego budynku, czy przydomowych tarasów naziemnych.

Z obowiązku zgłoszenia zwolnione będą np. urządzenia melioracji wodnej. Poszerzone zostały także katalogi dozwolonych czynności z zakresu przebudowy, remontu czy instalacji.
Istotny jest także zapis, iż obiekty małej architektury czyli obiekty takie jak huśtawki czy śmietniki, bez względu na lokalizację, nie wymagają ani pozwolenia na budowę, ani zgłoszenia. Do tej pory zgłoszenia wymagały obiekty małej architektury sytuowane w miejscach publicznych.

Z całą pewnością wprowadzone zmiany stanowią znaczne uproszczenie dla inwestorów oraz wykonawców, którzy mając wątpliwość w zakresie planowanej budowy, czytając przepis, samodzielnie będą w stanie stwierdzić czy wymagana jest na nią zgoda czy zgłoszenie. Niewątpliwie także w świetle bieżących wydarzeń zmiana tych przepisów nabiera nowego znaczenia. W czasach izolacji społecznej i ograniczania skupisk ludzkich szczególnie ważne są możliwości szerokiego dostępu do paczkomatów, bankomatów, biletomatów czy innych urządzeń sprzedających. Można więc stwierdzić, że ustawodawca otwierając niejako drogę do ich łatwiejszej instalacji wychodzi naprzeciw stale pojawiającym się potrzebom współczesnego społeczeństwa.

Katarzyna Bujalska, aplikantka radcowska