Kodeks pracy dokładnie określa rodzaje należności, które mogą zostać potrącone przez pracodawcę z wynagrodzenia pracownika z tytułu zaciągniętych przez niego zobowiązań.
Takie należności są potrącane od wynagrodzenia netto, czyli po wcześniejszym odliczeniu składek ZUS i zaliczki na podatek dochodowy. W myśl art. 87 par. 1 k.p. bez zgody pracownika potrąceniu podlegają następujące należności:
● sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
● sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
● zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,
● kary pieniężne przewidziane w art. 108 k.p. – za nieprzestrzeganie przepisów bhp lub przepisów ppoż., opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy.
Poza pewnymi wyjątkami art. 88 k.p. zakłada ponadto możliwość potrącenia z wynagrodzenia pracownika świadczeń alimentacyjnych bez postanowienia egzekucyjnego. Odbywa się to na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego.
Potrąceń dokonuje się w podanej wyżej kolejności aż do momentu osiągnięcia wyznaczonej granicy. W przypadku świadczeń alimentacyjnych pracownikowi nie można potrącić więcej niż 3/5 jego wynagrodzenia. Przy egzekucji innych należności oraz zaliczek pieniężnych, granicę stanowi połowa wynagrodzenia.
Od potrąceń na mocy tytułów wykonawczych, na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne, wolna jest kwota minimalnego ustawowego wynagrodzenia (netto), przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy (w 2010 roku wynosi ono 1317 zł). W przypadku zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi, od potrąceń wolne jest 75 proc. minimalnego wynagrodzenia, a przy potrącaniu kar pieniężnych – 90 proc. ustawowego minimum.
W niepełnym wymiarze czasu pracy kwoty wolne od potrąceń są proporcjonalnie mniejsze w stosunku do wymiaru czasu pracy.