Wnioski o rekompensatę za nieruchomości pozostawione poza granicami składa się do wojewody. O uprawnienie do rekompensaty może wystąpić spadkobierca zabużanina. Zarówno zabużanin, jak i jego spadkobiercy nie mogą sprzedać potwierdzonego prawa do rekompensaty.
Nadal istnieje jeszcze spora grupa zabużan, którzy nie złożyli nawet wniosków o przyznanie im świadczeń za nieruchomości, które pozostawili poza obecnymi granicami Polski. Tymczasem za miesiąc upływa ostateczny termin składania w tej sprawie wniosków do wojewody.
- Osoby, które nie mają jeszcze zgromadzonego kompletu wymaganych dokumentów poświadczających ich prawa, powinny szybko złożyć wnioski o rekompensatę. Powinny to zrobić nawet wtedy, gdy dokumenty nie spełniają jeszcze wymogów formalnych - tłumaczy Jacek Stanisławski prawnik z Kancelarii Olczyk & Kubicki. Wojewoda wezwie je do uzupełnienia braków w ciągu sześciu miesięcy od doręczenia wezwania. Będą więc mieli sporo czasu na uzupełnienie dokumentów, tym bardzie że już zaraz po złożeniu wniosku z brakami mogą podjąć działania zmierzające do naprawienia braków. W dodatku niektóre brakujące dokumenty mogą uzyskać szybko, tak jest np. z potwierdzeniem praw do spadku po zmarłym zabużaninie - dodaje Jacek Stanisławski.

Trzeba zdążyć

Wnioski w sprawie potwierdzenia prawa do rekompensaty jeszcze do 31 grudnia 2008 r. mogą wnosić osobiście, albo przesyłać pocztą dawni właściciele lub współwłaściciele pozostawionych nieruchomościach, ich spadkobiercy, osoby, które tylko częściowo zrealizowały swoje uprawnienia do rekompensaty w latach 1998 - 2005, lub złożyły wcześniej wnioski pozostawione przez wojewodę bez rozpoznania z powodu braków formalnych. Są to osoby, które spełniają wymogi określone w ustawie z 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. nr 169, poz. 1418 z późn. zm.). Muszą one być przede wszystkim obywatelami polskimi, i spełniać dodatkowe wymogi: 1 września 1939 r. mieć obywatelstwo polskie i w tym dniu mieszkać na byłym terytorium Polski, które opuścili następnie w związku z wojną, zostali stamtąd wypędzeni lub pozostawili nieruchomość po 15 lutego 1951 r. w związku ze zamianą odcinków terytoriów państwowych między Polską a Związkiem Radzieckim.

Uprawnienia spadkobierców

Natomiast w przypadku śmierci właściciela nieruchomości, który nie zrealizował swoich uprawnień do rekompensaty, będą mogli wystąpić jego spadkobiercy pod warunkiem, że są oczywiście obywatelami polskimi.
- Wystarczy, aby tylko jeden spadkobierca miał obywatelstwo polskie, to wówczas pozostali mogą złożyć oświadczenia i wskazać go jako uprawnionego do wystąpienia o rekompensatę - tłumaczy radca prawny Helena Markowska z Kancelarii Radców Prawnych Biernaccy. Procedura jest dosyć prosta. Wszyscy spadkobiercy składają oświadczenia z podpisem poświadczonym notarialnie albo oświadczenia przed organem administracji publicznej, natomiast przebywający za granicą mogą złożyć oświadczenie w polskiej placówce konsularnej - dodaje Helena Markowska.
Zarówno zabużanin, jak i jego spadkobiercy nie mogą sprzedać potwierdzonego prawa do rekompensaty. Osoba, która zakupi od nich takie prawo, nie otrzyma rekompensaty.

Wojewoda potwierdzi prawa

Spóźnieni zabużanie powinni jak najszybciej złożyć wniosek do wojewody o potwierdzenie prawa do rekompensaty. Wnioski należy wysyłać do wojewody, który jest właściwy ze względu na:
• miejsce zamieszkania zabużanina,
• ostatnie miejsce zamieszkania zabużanina, gdy wniosek składa jego spadkobierca,
• miejsce zamieszkania jednego z wnioskodawców wskazanego przez pozostałych spadkobierców zabużanina,
• miejsce zamieszkania jednego z wnioskodawców współwłaścicieli, gdy mieszkają w różnych województwach.
Wnioski składają: właściciel pozostawionej nieruchomości albo współwłaściciele lub spadkobiercy, pod warunkiem że spełniają wymogi przewidziane w ustawie. Może to zrobić również wskazana przez nich osoba uprawniona do rekompensaty.
Do wniosku muszą oni dołączyć oświadczenie o stanie realizacji uprawnień i o miejscu zamieszkania oraz dowody, które świadczą o tym, że pozostawili nieruchomość i nastąpiło to z przyczyn wskazanych w ustawie. Przedstawiają też dowody na rodzaj i powierzchnię nieruchomości oraz na posiadanie obywatelstwa polskiego. Informacje te potwierdzają urzędowe opisy mienia, orzeczenia wydane przez były Państwowy Urząd Repatriacyjny, dokumenty sądowe albo pozyskane z archiwów na Białorusi, Litwie, Ukrainie lub w innych państwach.
Natomiast spadkobierca zabużanina składający wniosek powinien dołączyć również postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku albo o dziale spadku. Brak urzędowego opisu mienia i orzeczenia z PUR może zostać zastąpiony oświadczeniami dwóch świadków złożonymi przed notariuszem, organem prowadzącym postępowanie, a jeżeli świadek mieszka za granicą, to przed konsulem w tym kraju.
Podstawa prawna
• Ustawa z 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. nr 169, poz. 1418 z późn. zm.).