Osoby odpierające bezprawny zamach na bezpieczeństwo i porządek publiczny będą chronione tak jak funkcjonariusze publiczni.
Nowelizacja kodeksu karnego wchodzi w życie 22 marca 2011 r. Przewiduje ona wzmocnienie ochrony prawnej osoby działającej w tzw. obronie koniecznej interwencyjnej. Do art. 25 kodeksu karnego zostaną dodane dwa przepisy przyznające osobom obronę przed bezpośrednim bezprawnym zamachem skierowanym przeciwko cudzemu (nienależącemu do osoby odpierającej zamach) dobru prawnemu, ochronę identyczną z ochroną przewidzianą w przepisach kodeksu karnego dla funkcjonariuszy publicznych.

Nagroda za odwagę

Rozszerzając ochronę prawną, ustawodawca chce docenić osoby, które nie będąc prawnie do tego zobowiązane, występują w obronie prawa i, przełamując niejednokrotnie strach oraz narażając się na agresywną reakcję przestępcy, reagują na chuligańskie czy też innego rodzaju przestępcze zachowania. Zgodnie z nowym art. 25 par. 4 k.k. osoba, która w obronie koniecznej odpiera zamach na jakiekolwiek cudze dobro chronione prawem, chroniąc bezpieczeństwo lub porządek publiczny, będzie korzystała z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych. Atak na te osoby będzie traktowany w sensie prawnym tak samo jak atak na funkcjonariusza publicznego.
Przepis ten w żaden sposób nie modyfikuje istoty ani granic obrony koniecznej. Przewiduje wyłącznie wzmocnienie ochrony osób, które podejmują działania nie we własnej obronie, lecz działają na korzyść innej osoby lub podmiotu zbiorowego, co nadaje ich zachowaniu szczególny wymiar społeczny.

Jak funkcjonariusze

Wzmocnienie ochrony nastąpi przez stosowanie do czynów popełnionych przez sprawcę zamachu (lub osobę z nim współdziałającą) na szkodę osoby interweniującej przepisów przewidujących wzmocnioną ochronę prawną funkcjonariuszy publicznych.
Przesłankami przyznania szczególnej ochrony osobie odpierającej zamach na cudze dobro prawne będzie wymóg, aby działała ona w warunkach obrony koniecznej.
Zgodnie z przesłankami art. 25 par. 1 k.k. jej zachowanie musi być motywowane chęcią odparcia bezprawnego zamachu, a jej zachowanie w sensie obiektywnym musi być działaniem na rzecz ochrony bezpieczeństwa lub porządku publicznego. Ta ostatnia przesłanka będzie spełniona również w tych przypadkach, gdy osoba odpierająca bezprawny zamach w momencie przeciwstawienia się temu zamachowi nie będzie uświadamiać sobie, że jej zachowanie jest zachowaniem na rzecz ochrony bezpieczeństwa lub porządku publicznego, lecz oceniane obiektywnie walor taki będzie posiadać.

Obrona konieczna

Przykładowo z obroną konieczną interwencyjną będziemy mieli do czynienia, gdy obywatel wystąpi w obronie niszczonego przez wandala mienia (np. zaparkowanych wzdłuż ulicy samochodów czy pojazdów komunikacji publicznej) albo napastowanego czy bitego w miejscu publicznym człowieka. W przypadku gdy sprawca przestępstwa z uwagi na podjętą obronę konieczną interwencyjną uderzy osobę interweniującą lub w inny sposób naruszy jej nietykalność cielesną, sprawca ten będzie odpowiadał także na podstawie art. 222 par.1 k.k. przewidującego za naruszenie nietykalności funkcjonariusza publicznego grzywnę, karę ograniczenia wolności albo karę pozbawienia wolności do lat 3.
Obecnie takie zachowanie jest traktowane jak zwykłe naruszenie nietykalności cielesnej, zagrożone grzywną, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Ściganie z urzędu

Ważnym skutkiem wprowadzonych przez ustawodawcę zmian jest spowodowanie, że czyny przeciwko osobom broniącym cudzych dóbr takie będą przestępstwami ściganymi w trybie publicznoskargowym, nie zaś z oskarżenia prywatnego. Tak więc prokurator, powziąwszy wiedzę o użyciu przez sprawcę bezprawnego zamachu siły wobec osoby działającej w obronie koniecznej interwencyjnej, będzie miał obowiązek wszczęcia i przeprowadzenia postępowania o ten czyn.
Ochrony na równi z funkcjonariuszami publicznymi nie będą doznawali z kolei ci, gdy czyn sprawcy zamachu skierowany przeciwko osobie odpierającej zamach będzie godził wyłącznie w cześć lub godność osoby odpierającej zamach. Chodzi o sytuacje, gdy naruszenie ma wyłącznie charakter zniewagi.
Podstawa prawna
Art. 1 pkt 2 ustawy z 26 listopada 2010 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz ustawy o policji (Dz.U. nr 240, poz. 1602).