Spadkobiercy mogą podzielić spadek, zawierając umowę na piśmie albo u notariusza. Możliwe jest to jednak tylko wówczas, gdy wszyscy są zgodni co do sposobu podziału pozostawionego majątku. Natomiast w razie konfliktu spadek podzieli sąd.
Gdy spadek odziedziczy kilka osób, to wówczas każdy ze spadkobierców staje się współwłaścicielem przedmiotów wchodzących do masy spadkowej. Aby wydzielić dla każdego z nich poszczególne przedmioty ze spadku, muszą go podzielić. Najszybciej zrobią to, zawierając umowę. Jest to jednak możliwe tylko wówczas, gdy wszyscy spadkobiercy są zgodni co do sposobu podziału oraz stawią się, aby podpisać umowę. Umowny dział może objąć nawet tylko część masy spadkowej.
Umowa o dział spadku może zostać również zawarta w formie ugody sądowej między spadkobiercami w postępowaniu o dział spadku. Spór o podział majątku spadkowego spadkobiercy mogą poddać rozstrzygnięciu przez sąd polubowny.

Postanowienie sądu

Natomiast sąd rozstrzyga o dziale spadku na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców bądź nabywcy części spadku albo udziału, a także na żądanie spadkobierców tych osób. Gdy przynajmniej jedna osoba domaga się, aby sprawę działu rozstrzygnął sąd, to nie można dokonać podziału w drodze umowy. Prawo do wystąpienia do sądu z wnioskiem o dział spadku nie przedawnia się.
Zdarza się, że spadkobierca zbędzie przysługujący mu udział w spadku lub jego część. Wtedy nabywca staje się stroną umowy działowej.
Wniosek o dział składa się do sądu spadku, czyli do tego, który orzekał o stwierdzeniu nabycia spadku. Majątek, który ma być dzielony, warto wymienić w spisie inwentarza.
Można też we wniosku wskazać sposób dokonania działu, chociaż nie jest to konieczne. Tym bardziej że sąd dzieli spadek dopiero wówczas, gdy spadkobiercy nie mogą się dobrowolnie porozumieć, co do tego, kto z nich obejmie poszczególne rzeczy wchodzące w skład masy spadkowej. Jeżeli w skład spadku wchodzi nieruchomość, to wówczas należy przedstawić dowody stwierdzające, że stanowiła ona własność spadkodawcy (np. wypis z księgi wieczystej).



Dzieli się aktywa

Przedmiotem podziału masy spadkowej są tylko aktywa. W postępowaniu działowym nie można dzielić długów, które pozostawił spadkodawca. Natomiast w umowie spadkobiercy mogą określić, kto z nich odpowiada za poszczególne długi. Aby prawidłowo podzielić spadek, należy ustalić skład masy spadkowej i określić wartość przedmiotów, które do niej wchodzą.
Spadkobiercy na poczet spadku powinni zaliczyć również darowizny, a w przyszłości po wejściu w życie znowelizowanych przepisów kodeksu cywilnego również zapis windykacyjny. Gdy zaliczana darowizna przewyższa wartość schedy spadkowej, to wówczas spadkobierca nie musi zwracać nadwyżki. Na schedę spadkową zalicza się także koszty wychowania i wykształcenia ogólnego i zawodowego spadkobiercy, gdy przekraczają one przeciętną miarę przyjętą w danym środowisku.
Stan spadku ustala się na dzień otwarcia spadku (czyli śmierci spadkodawcy). Natomiast przy ustalaniu jego wartości bierze się pod uwagę ceny rynkowe obowiązujące w dniu podziału. Spadkobiercy odpowiadają także za zapisy i polecenia, ale tylko do wartości stanu czynnego spadku.
PRZYKŁAD
Majątek można spieniężyć, a pieniądze podzielić między dziedziczących
Są trzy sposoby podziału masy spadkowej. Podział spadku polega najczęściej na tym, że przedmioty zostają przyznane poszczególnym spadkobiercom. Dopuszczalne jest też ustalenie dopłat na rzecz poszczególnych osób, gdy majątku spadkowego w sposób fizyczny nie da się podzielić na równe części. Drugim sposobem jest przyznanie poszczególnych przedmiotów w całości np. jednej lub dwóm osobom i obciążenie ich obowiązkiem dokonania spłaty na rzecz pozostałych. Trzeci sposób polega na sprzedaży przedmiotów wchodzących do spadku i podzielenie uzyskanej kwoty pomiędzy spadkobierców.
Podstawa prawna
Art. 1037 – 1039 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
Art. 680 – 689 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).