Osoba małoletnia, która nie ukończyła jeszcze trzynastego roku życia, nie ma zdolności do czynności prawnych. Wynika to jednoznacznie z przepisów kodeksu cywilnego. Czy jednak osoba małoletnia może zawrzeć umowę spółki i zostać jej wspólnikiem?

Grzegorz Gajda, radca prawny w kancelarii BSJP Brockhuis Jurczak Prusak

Czynność prawna dokonana z naruszeniem przepisów prawa jest oczywiście bezwzględnie nieważna. Jednak małoletni może dokonywać czynności prawnych przez swoich przedstawicieli. Najczęściej są to rodzice.
Obok statusu przedstawiciela ustawowego rodzicom przysługuje również uprawnienie do sprawowania zarządu majątkiem dziecka. Jest ono jednak bardzo istotnie ograniczone w przypadku czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu. W takich sytuacjach niezbędne jest zezwolenie sądu opiekuńczego na dokonanie konkretnej czynności. Skutkiem braku zezwolenia byłaby nieważność czynności prawnej.
Przed dokonaniem czynności prawnej polegającej na zawarciu umowy spółki należy zatem wystąpić do sądu opiekuńczego z wnioskiem o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka.
Chociaż przepisy prawa nie określają, co należy rozumieć pod pojęciem czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu, to nie ulega wątpliwości, że zawarcie umowy spółki wchodzi w jego zakres (wyrok NSA z 8 kwietnia 1997 r., sygn. akt II SA/Po 1438/96).
Zawarcie umowy spółki wiąże się z koniecznością wniesienia wkładów do spółki, czyli z rozporządzeniem majątkowym, a także z ukształtowaniem praw i obowiązków dla wspólników. W przypadku umowy spółki sąd opiekuńczy będzie musiał ocenić legalność oraz celowość czynności prawnej, tzn. czy zawarcie umowy spółki jest korzystne lub też konieczne z punktu widzenia gospodarczego oraz czy nie naruszy interesów małoletniego.
Należy dodać, że w sytuacji gdy wspólnikami w spółce mają być również rodzice małoletniego, to nie mogą oni reprezentować małoletniego przy takiej czynności. W celu zawarcia umowy spółki będzie zatem konieczne wystąpienie do sądu opiekuńczego z wnioskiem o ustanowienie kuratora do zawarcia umowy spółki.