Zgodnie z zapisem umownym roszczenia z mojego sporu z kontrahentem dochodzone są w postępowaniu arbitrażowym. Czy mimo to mogę się starać o zabezpieczenie tych roszczeń w sądzie powszechnym? Odpowiedzi udziela Michał Pochodyła, prawnik w kancelarii White & Case.
Tak, związanie stron zapisem na sąd polubowny nie wyłącza ich prawa do zwrócenia się do sądu powszechnego z wnioskiem o udzielenie zabezpieczenia roszczenia.
Sąd powszechny może udzielić takiego zabezpieczenia jeszcze przed wszczęciem postępowania arbitrażowego, jak również może to uczynić w czasie trwania postępowania arbitrażowego.

W przypadku gdy postępowanie arbitrażowe nie zostało jeszcze wszczęte, sąd powszechny, udzielając zabezpieczenia, musi wyznaczyć termin nieprzekraczający dwóch tygodni, w którym powinno być wniesione pismo inicjujące postępowanie, pod rygorem upadku zabezpieczenia.

Zabezpieczenia roszczenia może żądać każda strona lub uczestnik postępowania, jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz swój w nim interes prawny.
Chodzi więc o sytuację, w której istnieje ryzyko, że brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. Sąd może zabezpieczyć roszczenie pieniężne, np. wynikające z długu, m.in. poprzez: zajęcie ruchomości, zajęcie wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunku bankowego albo obciążenie nieruchomości obowiązanego hipoteką przymusową.

Strony również w trakcie postępowania arbitrażowego mogą się zwrócić do sądu powszechnego z wnioskiem o udzielenie zabezpieczenia roszczeń. Nowelizacją kodeksu postępowania cywilnego z 2005 roku polski ustawodawca uregulował kwestie zabezpieczeń w arbitrażu w sposób pozwalający stronie na wybór, czy o udzielenie zabezpieczenia zwrócić się do sądu powszechnego, czy polubownego.
Możliwość wnioskowania do sądu powszechnego o udzielenie zabezpieczenia roszczenia dochodzonego w arbitrażu zapewnia przepis artykułu 1166 par. 1 k.p.c, który ma charakter bezwzględnie obowiązujący. Oznacza to, że strony nie mogą w umowie wyłączyć kompetencji sądu powszechnego w tym przedmiocie.
Warto wiedzieć, że postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia wydane przez sąd polubowny podlega wykonaniu dopiero po nadaniu mu klauzuli wykonalności przez sąd powszechny. Przed sądem powszechnym można też uzyskać zabezpieczenie bez wiedzy drugiej strony (ex parte).
Jest to bardzo korzystne ze względu na element zaskoczenia oponenta i uniemożliwienie mu podjęcia działań, które mogłyby później pozbawić możliwości egzekucji przyszłego wyroku. W przeciwieństwie do sądu powszechnego, sąd polubowny nie jest władny rozpatrywać wniosków o zabezpieczenie i wydawać postanowień w tym przedmiocie bez uprzedniej możliwości ustosunkowania się drugiej strony.

Porad udzielał Michał Pochodyła, prawnik w kancelarii White & Case