Umowy o nabycie dla spółki mienia, za cenę przewyższającą jedną dziesiątą wpłaconego kapitału zakładowego, zawarte przed upływem dwóch lat od jej rejestracji, wymagają uchwały walnego zgromadzenia (art. 394 k.s.h.). Co się stanie, gdy jej zabraknie?
W czasie poprzednio obowiązującej ustawy – Kodeksu handlowego kwestia ta budziła wiele wątpliwości. Obecnie zagadnienie to jest jasno uregulowane postanowieniami obowiązującego kodeksu spółek handlowych (k.s.h.). W myśl bowiem art. 17 par. 1 i 2 k.s.h., czynność prawna dokonana bez wymaganej uchwały walnego zgromadzenia jest nieważna. Przez dokonanie czynności prawnej należy rozumieć również zawarcie umowy. Dotyczy to zarówno braku uchwały przed zawarciem umowy, jak i odmowy jej potwierdzenia w okresie dwóch miesięcy od dnia złożenia oświadczenia woli o nabyciu mienia. Zgoda, o której mowa, jest wyrażana poprzez podjęcie odpowiedniej uchwały kwalifikowaną większością co najmniej 2/3 głosów.
Zarząd jest zobowiązany do uzyskania takiej uchwały, gdy jednocześnie zaistnieją trzy przesłanki: po pierwsze transakcja jest zawierana ze ściśle określonymi kontrahentami, przykładowo może chodzić o założyciela lub akcjonariusza spółki, po drugie nabycie mienia następuje przed upływem dwóch lat od dnia zarejestrowania spółki, po trzecie wartość mienia przekracza 1/10 wpłaconego kapitału zakładowego.
Mimo nieważności umowy nabycia mienia w przypadku braku wymaganej zgody, członkowie zarządu ponoszą odpowiedzialność wobec spółki, gdyż ich postępowanie stanowi naruszenie prawa. W grę wchodzą sankcje o charakterze organizacyjnym, jak odwołanie lub zawieszenie członków zarządu, a także odpowiedzialność za szkodę, gdy wskutek zawarcia umowy spółka szkodę poniosła.
Należy stwierdzić, że pomimo szerokich kompetencji zarządu spółki akcyjnej nie może on samodzielnie zawrzeć umowy nabycia mienia w sytuacji, gdy zajdą wyżej wymienione przesłanki, gdyż zgodnie z przepisami k.s.h. wyrażenie zgody walnego zgromadzenia na dokonanie tej czynności prawnej ma charakter obligatoryjny.