Dopłata jest formą wewnętrznej przymusowej pożyczki wspólników na rzecz spółki przewidzianą w umowie. Kiedy nie ma możliwości odzyskania dopłaty?
Wyjaśnijmy, że art. 179 par. 1 kodeksu spółek handlowych pozwala na zwrot dopłat wspólnikom, jeżeli nie są wymagane na pokrycie straty wykazanej w sprawozdaniu finansowym. Jakiego rodzaju sprawozdanie finansowe ma powstać? Otóż przedmiotem obrad zwyczajnego zgromadzenia wspólników powinno być m.in. rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy. Z kolei zgodnie z definicją zawartą w słowniczku k.s.h. wykładni pojęcia sprawozdanie finansowe należy dokonywać w oparciu o przepisy o rachunkowości. Ustawa o rachunkowości stanowi w art. 45 ust. 1, że sporządza się je na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych wskazanych w art. 12 ust. 2, oraz na inny dzień bilansowy. Przywołany art. 12 ust. 2 zawiera listę dni zamknięcia. Przy nieprzerwanej i normalnej działalności spółki z o.o. podstawowy jest dzień kończący rok obrotowy.
Pojęcie sprawozdanie finansowe z art. 179 par. 1 k.s.h. oznacza zatem sprawozdanie za ubiegły rok obrotowy, którego rozpatrzenie i zatwierdzenie jest przedmiotem obrad zwyczajnego zgromadzenia wspólników. Odbywa się ono w terminie 6 miesięcy po upływie każdego roku obrotowego. Ustalenie to prowadzi do kolejnego wniosku. Dopóki strata nie zostanie wykazana w rocznym sprawozdaniu finansowym, z formalnego punktu widzenia dopłaty mogą być wspólnikom zwracane – z zastrzeżeniem obowiązku opublikowania ogłoszenia o zamiarze zwrotu i odczekania miesiąca.
Podstawą zwrotu dopłat jest uchwała zgromadzenia wspólników. Można wnieść powództwo o uchylenie tej uchwały pod zarzutem niezgodności z umową spółki, z dobrymi obyczajami, godzenia w interesy spółki bądź zamiaru pokrzywdzenia wspólnika. Można też zażądać od sądu stwierdzenia nieważności z powodu sprzeczności uchwały z ustawą. Zaś rodzajem zabezpieczenia powództwa może być wstrzymanie wykonalności uchwały. Zatem mimo formalnej możliwości zwrotu dopłat uchwała, która to przewiduje, może być zablokowana.