Warunkiem legalizacji samowoli budowlanej jest przedstawienie przez inwestora dokumentów pozwalających organowi nadzoru budowlanego dokonać kontroli, czy dana budowa w ogóle kwalifikuje się do zalegalizowania, czy też nie.
Zakładając, że nie mamy do czynienia z przebudową, montażem czy też z remontem, możliwość legalizacji samowoli została uregulowana w art. 48 oraz w art. 49 prawa budowlanego. Warunkiem legalizacji samowoli budowlanej jest przedstawienie przez inwestora dokumentów pozwalających organowi nadzoru budowlanego dokonać kontroli, czy dana budowa w ogóle kwalifikuje się do zalegalizowania, czy też nie. Jeżeli jest ona zgodna z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym albo z ustaleniami ostatecznej decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu i nie narusza przepisów techniczno-budowlanych, wówczas właściwy organ nakłada na inwestora obowiązek przedstawienia w wyznaczonym terminie określonych dokumentów, m.in. zaświadczenia wójta (burmistrza, prezydenta miasta) o zgodności budowy z ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo ostateczną decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, oświadczenia o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane czy też czterech egzemplarzy projektu budowlanego. Przedłożenie tych dokumentów traktowane jest jak złożenie wniosku o zatwierdzenie projektu budowlanego. Właściwy organ przed wydaniem decyzji w sprawie zatwierdzenia projektu budowlanego bada złożone dokumenty pod względem merytorycznym i formalnym oraz ustala wysokość opłaty legalizacyjnej. W razie spełnienia wymagań przez inwestora wydaje decyzję o zatwierdzeniu projektu budowlanego lub pozwolenie na wznowienie robót, jeżeli budowa została już zakończona.