Czy obowiązujące przepisy dopuszczają możliwość podwyższania kapitału zakładowego w spółce z o.o. bez zmiany jej umowy?
Regulacje zawarte w kodeksie spółek handlowych przewidują zarówno uproszczony tryb podwyższania kapitału zakładowego w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (bez zmiany umowy), jak i tryb podstawowy (wymagający zmian w umowie spółki). Regulacje dotyczące obu trybów zawarte są w przepisach art. 257 – 260 kodeksu spółek handlowych. Z uwagi jednak na to, że są specyficznie uszeregowane, budzą wątpliwości w zakresie ich stosowania przy uproszczonym podwyższaniu kapitału zakładowego. Powszechnie przyjęto pogląd, że jeżeli umowa spółki przewiduje maksymalną kwotę podwyższenia kapitału oraz termin, do którego to podwyższenie ma nastąpić, to nie jest wymagane podejmowanie uchwały o zmianie umowy spółki. Również oświadczenia wspólników obejmujących udziały w podwyższonym kapitale w konsekwencji uchwały podjętej według powyższych reguł wymagają zwykłej formy pisemnej. Bez znaczenia przy tym było, czy w tym trybie udziały obejmują wszyscy wspólnicy, czy tylko niektórzy z nich. Bezpośrednie brzmienie przepisów nie jest jednak tak jednoznaczne.
Orzeczenie Sądu Najwyższego (I CSK 384/09) rozwiewa niejednoznaczności w stosowaniu przepisów. Wskazuje, że uproszczone podwyższenie kapitału zakładowego jest możliwe tylko wówczas, gdy umowa spółki przewiduje maksymalną kwotę podwyższenia oraz termin realizacji podwyższenia, a dotychczasowi wspólnicy obejmują nowe udziały proporcjonalnie do posiadanych już przez siebie. Nieobjęcie udziałów przez niektórych ze wspólników, a zatem zachwianie dotychczasowej proporcji w kapitale powoduje, że podwyższenie kapitału nie dochodzi do skutku. Skuteczne przeprowadzenie podwyższenia kapitału, w ramach którego udziały obejmują tylko niektórzy ze wspólników bądź nowi wspólnicy, wymaga zmiany umowy spółki, a zatem zaprotokołowania zgromadzenia wspólników przez notariusza. Oświadczenia wspólników o objęciu udziałów w takim przypadku też wymagają formy aktu notarialnego.