Czy wspólnicy spółki mają prawa pierwszeństwa w nabyciu udziałów, które zostały zajęte przez komornika w celu ich sprzedaży w ramach postępowania egzekucyjnego?
Uprawnienia wspólników uzależnione będą od treści umowy spółki. Jeżeli ta umowa uzależnia zbycie udziałów od zgody któregoś z organów spółki (np. zarządu lub rady nadzorczej) lub w inny sposób ogranicza zbywanie udziałów (np. przez ustanowienie prawa pierwszeństwa ich nabycia), wówczas istnieje szansa nabycia zajętych udziałów przez wspólnika (lub wspólników) wskazanych przez spółkę.
Możliwość taką przewidziano w art. 185 kodeksu spółek handlowych. Zgodnie z tym przepisem spółka – po otrzymaniu z sądu rejestrowego zawiadomienia o zarządzeniu sprzedaży zajętych udziałów – może wskazać osobę, która nabędzie zajęte udziały. Choć w treści przepisu mowa jest o „osobie, która nabędzie udział”, to jednak wydaje się w pełni uprawniony pogląd dopuszczający wskazanie przez spółkę kilku wspólników jako przyszłych nabywców zajętych udziałów.
W tym celu spółka oczywiście powinna ustalić, czy dany wspólnik lub wspólnicy są zainteresowani nabyciem udziałów. W ramach takich ustaleń spółka powinna wziąć także pod uwagę ewentualne postanowienia umowy spółki dotyczące prawa pierwszeństwa w nabywaniu udziałów. Jeżeli zatem umowa spółki przewiduje, że dany wspólnik jest uprawniony z takiego prawa, wówczas spółka po uzgodnieniu z tym wspólnikiem powinna wskazać go sądowi jako osobę, która nabędzie zajęte udziały, a także przedstawić wniosek o ustalenie ceny.
Po ustaleniu ceny sprzedaży przez sąd lub powołanego w tym celu biegłego sąd zawiadamia o tym spółkę. Wówczas w ciągu dwóch tygodni wspólnik wskazany przez spółkę musi zapłacić cenę komornikowi. Po otrzymaniu ceny komornik wydaje postanowienie, mocą którego dochodzi do przejścia zajętych udziałów na wspólnika. Z uwagi na egzekucyjny charakter sprzedaży udziałów nie dochodzi zatem do zawarcia umowy sprzedaży udziałów.