Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego obowiązek meldunkowy pośrednio ogranicza prawo do pracy, do założenia konta bankowego i możliwość wyboru miejsca zamieszkania.
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 27 maja 2002 r. uznał przepis art. 9 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności niezgodny z konstytucyjną zasadą wolności miejsca zamieszkania i pobytu. Trybunał podkreślił, że art. 2 ustawy o ewidencji ludności nakłada na osoby przebywające na terytorium RP obowiązek meldunkowy. Z treści art. 9 tej ustawy wynika natomiast, że oprócz przedstawienia potwierdzenia do pobytu w lokalu, w którym ma nastąpić zameldowanie, wymagane jest jeszcze wykazanie się uprawnieniem do przebywania w tym lokalu. W efekcie tego przepisu wiele osób (w większości wypadków nie z własnej winy) nie może zameldować się w miejscu pobytu stałego.
Wprowadzenie do ustawy o ewidencji ludności przepisu, który uzależnia zameldowanie od przedstawienia uprawnienia do przebywania w lokalu spowodowało naruszenie istoty ewidencji, gdyż o zarejestrowaniu informacji o określonym miejscu pobytu zaczęło decydować nie wyłącznie samo zgłoszenie tej okoliczności. Ugruntowano tym samym przekonanie, że zameldowanie w lokalu rodzi uprawnienia do niego.
Reperkusje decyzji w sprawach meldunkowych oraz stosowanych wpisów w dowodach osobistych o zameldowaniu rzutują na realizację prawa do pracy (obywatele bez wpisu w dowodzie o stałym miejscu zamieszkania są w tym zakresie dyskryminowani), utrudniają założenie konta bankowego, powodują nieuznawanie osób bez meldunku za członków wspólnoty samorządowej (w praktyce regułą stały się odmowy przyjęcia dziecka do przedszkola). Podobne ograniczenia stały się praktyką przy udzielaniu świadczeń pomocy społecznej, które łatwiej uzyskać osobom zameldowanym.
Wolność wyboru miejsca pobytu rozumieć należy w klasycznych kategoriach ujęcia wolności konstytucyjnych. Obejmuje więc generalny zakaz ingerencji państwa i władz publicznych w tę sferę życia człowieka.
Wolność ta nie może być jednak traktowana jako podstawa roszczeń wobec osób prywatnych oraz ograniczeń prawa własności i innych praw - podkreślił w wyroku Trybunał.
Zaskarżony przepis wprawdzie nie zabrania mieszkać w określonych miejscowościach, ale oznacza on utrudnienia w wyborze miejscowości, w której się mieszka lub przebywa. Wolność, której dotyczy art. 52 ust. 1 konstytucji obejmuje przede wszystkim możliwość swobodnego wyboru miejscowości, w której osoba przebywa lub mieszka.