Możliwość wyłączenia sędziego nie służy do tego, aby strona mogła wybrać sobie skład orzekający – stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny.
Do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku wpłynął wniosek o wyłączenie sędziego od orzekania w sprawie na przewlekłość postępowania nadzoru budowlanego. Zdaniem wnioskodawczyni sędzia był do niej negatywnie nastawiony.
Orzekał wcześniej w samorządowym kolegium odwoławczym (SKO), działając na jej szkodę, co skutkowało wyłączeniem go z pięciu innych spraw przed WSA. Sędzia złożył oświadczenie, że nie ma wątpliwości co do jego bezstronności. W efekcie sąd tym razem go nie wyłączył.
Zdaniem sądu okoliczność udziału sędziego w składzie orzekającym w innej sprawie ze skargi wnioskodawczyni na decyzję nadzoru budowlanego nie może być podstawą do wyłączenia. Sąd wyjaśnił, że sędziego wyłącza się od rozpoznania sprawy, w której rozstrzyganiu brał udział w organach administracji publicznej. Właściwość SKO w procesie budowlanym jest natomiast ograniczona do etapu ustalania warunków zabudowy.
Postępowanie, w którym skarżąca obecnie występuje, dotyczy zaś rozstrzygnięć wydanych w trakcie procesu legalizacji samowolnie wzniesionej obory. W tym przedmiocie SKO nie orzeka, zatem i stanowisko wymienionego sędziego nie mogło dotyczyć zagadnień spornych w tej sprawie.
Sąd zwrócił uwagę, że wątpliwość co do bezstronności sędziego musi być realna, a nie potencjalna. Nie wystarczy zatem, że strona uważa, że sędzia jest wrogo do niej nastawiony. Powinna jeszcze przedstawić obiektywne powody wyłączenia. Nie mogą nimi być natomiast zarzuty dotyczące nieprawidłowego wykonywania przez sędziego swych obowiązków. W efekcie wnioskodawczyni złożyła zażalenie na postanowienie o odmowie wyłączenia sędziego do NSA.
NSA wyłączył sędziego. Wskazał, że celem wyłączenia jest realizacja prawa obywateli do rozpatrzenia sprawy przez niezawisły i bezstronny sąd. Nie można jednak wykorzystywać tej instytucji do wybierania sobie składów sędziowskich według subiektywnego odczucia strony.
Przy tym pogląd strony co do trafności orzeczenia podjętego z udziałem danego sędziego nie stanowi przesłanki wyłączenia. Nieuzasadniony jest również wniosek o jego wyłączenie na tej podstawie, że sędzia orzeka w różnych sprawach tych samych podmiotów.
Jednak zgodnie z art. 19 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2002 r. nr 153, poz. 1270 ze zm.) sąd wyłącza sędziego, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności w danej sprawie.
W niniejszej sprawie NSA uznał, że okoliczność, iż sędzia został wyłączony już kilkakrotnie przez WSA od orzekania w sprawach, w których stroną jest skarżąca, mogła sama w sobie powodować taką wątpliwość.

ORZECZNICTWO
Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 29 czerwca 2012 r., sygn. akt II OZ 559/12.